SARSINTI ANINDA NELER YAPMALISINIZ?

Depremlerde can ve mal kayıplarının artmasının en değerli nedenlerinden biri de sarsıntı sırasında şahısların kendilerini nasıl koruyacaklarını ve ne yapmaları gerektiğini bilmemeleridir. Pekala, zelzele anında ne yapmanız gerekiyor?

Bina içindeyseniz
• Mutlaka panik yapmayınız.
• Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durunuz.
• Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına yahut dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık üzere muhafaza sağlayabilecek eşya yanına çömelerek yahut uzanarak kendinize hayat üçgeni oluşturun. Başınızı iki elinizin ortasına alarak yahut bir esirgeyici (yastık, kitap vb) materyal ile koruyun. Sarsıntı geçene dek bekleyin. İnançlı bir yer bulup, diz üstü ÇÖK, baş ve enseyi koruyacak biçimde KAPAN, düşmemek için sabit bir yere TUTUN hareketini yapın. Sarsıntı sırasında sarsıntı durana kadar olduğunuz yerde kalın.
• Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı yahut armatürü üzere üzerinize düşecek her cins eşyadan uzak durun.
• Sarsıntı başladığında yataktaysanız orada kalın. Üzerinize düşecek ağır bir eşya yoksa bir yastıkla başınızı koruyun; varsa en yakındaki inançlı alana geçin.
• Size yakın çok sağlam ve yüke sağlam bildiğiniz bir kapı değilse, kapıyı kullanmayın. Birden fazla iç yer kapısı basitçe inşa edilmiştir ve sizi korumaktan uzaktır.
• Merdivenlere ya da çıkışlara hakikat koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, lakin sarsıntı bitince dışarı çıkmak inançlıdır. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.
• Araştırmalar, birçok yaralanmanın bina içinde hareket ederken yahut dışarı çıkmaya çalışırken oluştuğunu göstermektedir.
• Balkona çıkmayın.
• Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın.
• Asansör kullanmayın.
• ACİL DURUMLARI ve YANGINLARI bildirmek dışında telefonları KULLANMAYIN. Kibrit ve çakmak YAKMAYIN, elektrik düğmelerine DOKUNMAYIN.
• Elektriklerin kesilebileceğinin; yangın alarmlarının çalışabileceğinin ve yangın söndürme sistemlerinin devreye girebileceğinin farkında olun
• Tekerlekli sandalyede iseniz tekerlekleri kilitleyerek başınızı ve boynunuzu muhafazaya alın.
• Mutfak, imalathane, laboratuvar üzere iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın vb. aygıtları kapatın. Dökülebilecek gereç ve hususlardan uzaklaşın.
• Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın; soba ve ısıtıcıları söndürün. Öbür güvenlik tedbirlerini alın; daha evvelden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanınıza alarak binayı daha evvel tespit ettiğiniz yoldan derhal terk edip toplanma bölgesine gidin.
• Her büyük zelzeleden sonra kesinlikle artçı sarsıntı olur. Artçı zelzeleler vakit içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı zelzeleler hasarlı binalarda ziyana yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar büsbütün bitene kadar hasarlı binalara girmeyin.
• Artçı zelzeleler sırasında da ana sarsıntıda yapmanız gerekenleri yapın.

Bina dışında açık alandaysanız
• Dışarıda kalın.
• Güç çizgilerinden, öbür binalardan, direklerden, ağaçlardan ve duvar tabanlarından uzaklaşın.
• Açık toprakta çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olun.
• Deniz kıyısından uzaklaşın.
• Toprak kayması, taş yahut kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmayın. Bu türlü bir ortamda bulunuyorsanız, en seri halde inançlı bir ortama geçin.
• Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı önlemli olun.
• Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz çizgilerinden gelecek tehlikelere karşı dikkatli olun.
• En büyük tehlike binaların dış duvarlarının yıkılmasıdır. Sarsıntılardaki ölümlerin değerli bir kısmını bina içinden dışarı kaçarak enkaz altında kalanlar oluşturabilmektedir. Sarsıntı sırasındaki yer hareketi nadiren vefata yahut yaralanmaya sebep olur. Zelzeleyle ilgili birden fazla vefat çöken duvarlar, parçalanan camlar ve düşen eşyalardan kaynaklanmaktadır.

Araç kullanıyorsanız
• Araç kara yolunda seyir halindeyken sarsıntı olursa ve bulunduğunuz yer inançlı ise ( bina, ağaç, direkler yanında, üst geçit altlarında durmaktan sakınarak) yolu kapatmadan, sağa yanaşıp durun. Kontak anahtarını yerinde bırakıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde kalın.
• Sarsıntının geçmesini ihtiyatla bekleyin. Zelzelede hasar gören yol, köprü ve rampaları kullanmayın.
• Olağan trafikten, ağaçlardan, direklerden ve güç nakil çizgilerinden mümkün olduğu kadar uzaklaşın. Lakin sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gidin.
• Araç meskun mahallerde ise ya da inançlı bir yerde değilse aracı durdurun; kontak anahtarını üzerinde bırakarak aracı terk edin ve açık alanlara gidin.
• Bir tünelin içinde iseniz ve çıkışa yakın değilseniz, aracınızı durdurup aşağıya inin ve aracınızın yanına yan yatarak ayaklarınızı karnınıza çekin, ellerinizi de başınızın üstüne kavuşturun.
• Kapalı bir otoparkta iseniz; otomobilinizin dışına çıkıp yanına yatın. Üzerinize yıkılacak tavan, tünel üzere büyük kitleler aracı tahminen ezecek, lakin yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, üzerinize düşen bir modül ile ezilmenize sebep olabilir.

Metroda yahut başka toplu taşıma araçlarındaysanız
• Gerekmedikçe, mutlaka metro ve trenden inmeyin. Elektriğe kapılabilir yahut öteki bir trenin çarpması ile ziyan görebilirsiniz.
• Trenin içinde sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk yahut rastgele bir yere tutunun.
• Metro yahut tren çalışanı tarafından verilen talimatları izleyin.

Enkaz altında kaldıysanız
• Kibrit ve çakmak yakmayın.
• Hareket etmeyin ve toz kaldırmayın.
• Ağzınızı ve burnunuzu mendil ya da kıyafetinizle kapatın.
• Borulara ya da duvarlara vurarak yerinizi arama kurtarma gruplarına bildirmeye çalışın ve ıslık çalın. Bağırmayı son deva olarak kullanın. Zira bağırmak tehlikeli boyutlarda toz yutmanıza neden olabilir.

Kaynak: AFAD