Erdoğan talimat vermişti! İşte 8 milyon kiracıyı nefes aldıracak yeni sistem…

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın fahiş kira artışına karşı yasal düzenleme bildirisinin akabinde gözler 8 milyon kiracıyı muhafazaya alacak adımlara çevrildi. Kira artışına yasal fren çalışması Adalet Bakanlığı uyumunda ilgili bakanlıkların katkılarıyla yürütülecek.

Mevcut sistemde kira artışında temel alınan TÜFE’nin 12 aylık ortalaması yerine üst hudut getirilmesi seçenekler ortasında bulunuyor. Sabah’ın haberine nazaran, Taşınmazın yaşı, metrekaresi, bulunduğu kat, pozisyonu, niteliği dikkate alınarak bölge bedelleri belirlenecek.

YASAL DÜZENLEME YAPILACAK

Hükümetin kiracıları korumak için uygulamaya aldığı yüzde 25’lik tavan uygulaması temmuz ayında sona erecek. Yasal düzenlemeye karşın bilhassa mesken sahipleri eski kiracılarına “ya fiyatı artır ya da konuttan çık” baskısı yapıyor. Mevcut maddede kira artışlarında 12 aylık TÜFE ortalaması dikkate alınıyor.

Kira artışlarına üst tavan sonunun devam etmesi, 5 yılı dolan kiracıdan rayiç bedel isteme müddetinin uzatılması masadaki seçenekler ortasında bulunuyor.

Gayrimenkul Hukuk Derneği Lideri Ali Güvenç Kiraz, batı ülkelerinde olduğu üzere kiraya üst hudut uygulamasında taşınmazın pozisyonu, metrekaresi, taşınmazın yaşı, niteliği (daire, ofis işyeri gibi) kriterlerin de yer aldığı bölge bedelinin dikkate alınması gerektiğini söyledi.

FIRSATÇILIKLA MÜCADELE

Kiraz, “Bu uygulama 5. katta, 100 metrekarelik bir dairenin bölge rayici ve ortalaması 10 bin liraysa 4 bin lira bedelle verilsin manasına gelmiyor. O bölgede 20 bin liraya verilmesine müsaade edilmeyerek fırsatçılıkla gayret edilmiş oluyor. Bakanlık tarafından toplanan datalarla sokak, mahalle rayiçleri belirleniyor. Bir sokakta 20 yıllık daireyle 5 yıllık daire için ya da yer katla üst kat için tıpkı bedel belirlenmiyor. Bu sistem geçerli olursa 12 aylık TÜFE ortalamasıyla değil emlak vergisinde var olan sistem üzere 4 yılda belirlenen bedel ve bu müddet içinde de devam eden yıllarda tekrar değerleme oranında artış biçiminde olacaktır” dedi.

Kiracı ve kiralayan ortasındaki mutabakat, kiracının hakları mevcut sistemde Borçlar Kanunu’na nazaran belirleniyor. Kanuna nazaran, kira mukavelelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında kiracı aleyhine rastgele bir değişiklik yapılamıyor.

Konut ya da işyeri kiralarında kiracı, mukavele mühletinin bitiminden en az 15 gün evvel bildirimde bulanmazsa mukavele motamot devam eder. Yenilenmeyen kontratlar tıpkı formda 1 yıl müddetle daha geçerli olur. Bu durumda mal sahibi, kontrat müddetinin bitimine dayanarak mukaveleyi sona erdiremez.

SINIFLANDIRMA VE PUANLAMA SİSTEMİ

Dünyada kira denetimi maksadıyla en yaygın metot olarak sınıflandırma ve puanlama tekniği ön plana çıkıyor. Hollanda’da uygulanan puanlama sistemi ile de konutların kira bedelleri bir kıymetlendirme ile tespit ediliyor. Konutlar boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, güç verimliliği üzere çok sayıda farklı kriterle bir puan alıyor. Bu ögeler sonucu ortaya çıkan puanın toplamı makul sonun altında kalıyorsa mesken “sosyal konut” kapsamına giriyor.

YÜKSEK KİRA BEDELİ AVRUPA’DA DA SORUN

İsviçre, Portekiz başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde de konut fiyatlarının yüksekliği nedeniyle protesto şovları gerçekleşti. Hollanda’da kira artışlarına tavan sınırlaması getirildi. Avusturya, toplu konutlarda yaşayanların kira bedeli olarak gelirlerinin üçte birinden fazlasını vermelerini yasakladı. Ayrıyeten, “sosyal fon” aracılığıyla kiralarını ödeyemeyen ve işsizlere yardım yapılıyor.