Tarımsal AR-Ge’de bir dönem; yapılamayanlar

Bir önceki yazımda genel olarak Tarımsal Ar-Ge’de 2007-2015 arasında yapılanlar ve başarılanlar üzerinde durmuş, çaba gösterip de yapamadıklarımızı daha sonra yazacağımı ifade etmiştim.

Mademki TAGEM tarihine bir not düşüyoruz. O zaman imkansızlıklar ya da diğer kurumları ikna edememe gibi mazeretlere sığınmadan yapamadıklarımızı ifade etmemiz gerekiyor.

ARAŞTIRMACILARIN ÖZLÜK HAKLARINDA…

Maliye Bakanlığı ve dönemin Devlet Personel Başkanlığı ile yapılan görüşmelere rağmen, araştırmacılar için usta çırak ilişkisini kurumsallaştıracak kariyer esaslı kadrolar (Yardımcı araştırmacı, Araştırmacı ve Uzman araştırmacı) alınamamıştır.

Her ne kadar ıslahçı hakları ve döner sermaye payı gibi imkanlar sağlansa da araştırmacılar mühendis/veteriner kadrosunda görülmüş ve akademik kariyerine göre özlük haklarında pozitif farklılık oluşturulamamıştır.

Dönem boyunca üniversite ve fakülte sayısındaki hızlı artış öğretim üyesi talebini de artırmış ve enstitülerden doktoralı araştırmacılar üniversitelere geçmişlerdir. Üniversitelerdeki ihtiyaç ve kariyer imkanı nedeniyle bu geçiş durduramamıştır. Bu geçişler ancak enstitülere doçentlik kadrosu ihdası ve yeterli araştırma ortamı sağlanması ile azaltılabilecektir.

Enstitü personelinin akademik çalışmaları için üniversitelerle eş danışmanlık sistemi kurulamamıştır. Buna bağlı olarak enstitülerdeki araştırmacılar için lisansüstü kontenjan alınamamış, araştırmacılar ihtiyaç duyulan konulara yönlendirilememiştir.

Sayın Bakanın konuya olumsuz bakması nedeniyle bazı enstitülere üniversite öğretim üyeleri idareci olarak atanamamış, her enstitü için bir ‘Bilimsel Danışma Kurulu’ oluşturulamamıştır.

Çiftçi-Araştırma-Yayım üçgeninde her araştırmacının rol alması sağlanamamıştır. Bu kapsamda yıl içinde her araştırmacının en az 10 sunum yapması ve çalışmalarını sektör paydaşlarına anlatması performans göstergesi olarak kural haline getirilememiştir.

PROGRAM VE PROJE BAZINDA…

Kamu kurumlarının ihtiyaç duyduğu sorunların çözümü amacıyla oluşturulan ‘TÜBİTAK 1007 KAMAG Programı’ndan Bakanlık uygulama birimlerinin ilgisizliği, ihtiyaç belirtmemeleri ve talepkâr olmamaları nedeniyle yeterince yararlanılamamıştır.

Program değerlendirme toplantılarına KKTC araştırmacılarının düzenli katılımı sağlanmıştır Ancak Azerbaycanlı araştırmacıların düzenli katılımı ve enstitüler arasında ortak projeler yürütmeleri sağlanamamıştır.

Sebze tohumculuğunda dışa bağımlılığı azaltmak için her ne kadar 2005 yılından itibaren F1 Hibrit sebze Tohumculuğu Projesi başlatılmış ve iki aşama yürütülmüş ise de enstitülerde çiftçinin ihtiyaç duyduğu tür ve çeşitlerde hibrit tohum üretimi yeterince sağlanamamıştır.

Benzer şekilde bazı enstitülerce bölgesel düzeyde projeler yürütülmüş ise de arazi sınıflandırma sistemi güncellenememiş, toprak etüdü veri tabanı ve agroekolojik veri tabanları oluşturulamamıştır.

Her ne kadar bazı bireysel projeler yürütülmüş ise de, tarım sektörünün ihtiyaç duyduğu konularda, çok disiplinli uzaktan algılama/hassas tarım/sensörler/robotikler/nano teknoloji ve otomasyon sistemleri konusunda bir program oluşturulamamış ve açılım sağlanamamıştır.

Sonuç

Bu yapamadığımız konuların haleflerimiz tarafından yapılanları varsa çabalarından dolayı kendilerini kutlarız. Başarılı idarecilerden beklenen “kamuda devamlılık esastır” prensibi gereği başlanan projeleri/işleri tamamlamak ve taş üstüne taş koymaktır. Ancak aradan onca zaman geçmesine rağmen bunların çoğunun bu gün de yapıl(a)madığı bilgileri alınmaktadır.

Hatta aradan geçen sekiz yıl boyunca kurum bir adım ileriye götürülememiş, araştırmacıların motivasyonu bozulmuş, nitelikli personel dağılmış ve kurum hafızası zaafa uğramışsa onu da sistemi yakından tanıyanların insafına havale etmek gerekiyor.

Bu yönüyle liyakatini bildiğimiz yeni yöneticilerin sektör ihtiyaçlarını ve yapılamayanları değerlendirerek gereğini yapacaklarını ümit ediyoruz.