Sudan’da kapsamlı barışı hedefleyen “Cuba Barış Anlaşması” konferansı başladı

Sudan’daki idare krizini çözmek için yürütülen siyasi sürecin son etabı kapsamında yapılması kararlaştırılan “Cuba Barış Anlaşması” konferansı, başşehir Hartum’da başladı.

Konferansa “çerçeve anlaşmaya” imza atan tarafların dışında çoğunluğu çatışmalardan etkilenen bölgelerden olmak üzere çeşitli eyaletlerden yaklaşık 450 kişi katılıyor.

Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB) ve Doğu Afrika’daki Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinden (IGAD) oluşan üçlü düzeneğin himayesinde başlayan ve ülkede kapsamlı barışın sağlanmasını hedefleyen konferans, 3 Şubat’a kadar sürecek.

BM’nin Sudan’daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Lideri ve BM Sudan Temsilcisi Volker Peretz, konferansta yaptığı konuşmada, “BM misyonunun, sivil ve askeri bileşenlerden çerçeve muahedeye imza atan tarafların siyasi sürecin son evresini kolaylaştırma isteklerine dayalı olarak bu konferansa katıldığını belirterek, 3’lü düzeneğin krize tahlil bulunması için verdiği takviye kelamının ardında olduğu tabir etti.

Egemenlik Kurulu üyesi Et-Tahir Hacer ise “Çerçeve muahede, herkesin çabaladığı sivil, demokratik devlet için destek noktamız.” dedi.

Hacer, Sudan’da, hükümetle yıllardır silahlı gayret yürüten ve çerçeve mutabakata yanaşmayan ayrılıkçı Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N) başkanı Abdülaziz El-Hılu ve Sudan Kurtuluş Hareketi (Ordusu) (SLM/AW) önderi Abdulvahid Ziya’yı barış davetlerine yanıt vermeye ve siyasi sürecin son evresine takviye olmaya çağırdı.

2019’dan bu yana istikrarsızlık sürüyor

Sudan’da hayat pahalılığı kaynaklı kitlesel halk protestoları sonucu başlayan Aralık İhtilali (2018) ve ordunun müdahalesi sonucu 11 Nisan 2019’da 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarı sona ermiş, sonrasında kurulan asker-sivil ortak süreksiz hükümetleri derin uyuşmazlıklar nedeniyle kalıcı olmamıştı.

Sudan ordusu, güvenlik ve beka tehdidi gerekçesiyle 25 Ekim 2021’de sivil idareye el koymuş, inanılmaz hal ilan ederek başbakan dahil onlarca siyasiyi gözaltına almıştı.

Parlamentodan ve başbakandan mahrum ülkede Sudan Avukatları Sendikası, 10 Eylül’de “2022 geçiş anayasası taslağı”nı yayımlamış, BM, AfB ve IGAD’dan oluşan üçlü düzenek ile ABD, İngiltere, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden oluşan dörtlü sistem, asker ile siviller ortasındaki tahlilde bu taslağı temel almıştı.

Üçlü sistem, 10 Kasım’da Sudan’daki krizi çözmek için ordu ile siviller ortasında “temel mutabakata” varıldığını duyurmuştu.

5 Aralık 2022’de, siyasi krizin sona erdirilmesi emeliyle askerle “çerçeve anlaşma”yı imzalayan sivil güçler, 8 Ocak’ta, mevcut siyasi sürecin yeni geçiş devrine taban hazırlayacak ve tarafları son mutabakata götürecek son etabını başlatmıştı.

Tarafların başlattıkları ikinci basamak sonrasında kesin mutabakatın imzalanması ve başbakanın belirlenmesinin akabinde 2 yıl sürecek yeni geçiş periyodu başlayacak.

Nihai mutabakat; adalet, güvenlik ve askeri ıslahat, barışın sağlanması, eski rejimin izlerini ortadan kaldırma ve Doğu Sudan sorunu olmak üzere 5 temel mevzuyu kapsıyor.

Güney Sudan’ın başşehri Cuba’da Ekim 2020’de imzalanan Cuba Barış Muahedesi ile silahlı hareketler de siyasi iktidarda hisse sahibi olmuştu.