Sudan’da iç savaş riski büyüyor: Generallerin güç savaşı

Cunta rejiminden demokrasiye geçmek için gün sayan Sudan’da darbeci generaller ortasında çıkan uyuşmazlık ülkeyi iç savaşa sürüklüyor. İdaresi sivillere bırakmak için aylardır süren müzakerelerde son kademeye gelinmişken uyuşmazlığa düşen kumandanlar Abdulfettah el Burhan (63) ve Muhammed Hamdan Dagalu (50) cumartesiden beri başşehir dahil kent sokaklarında tüm güçleriyle birbirlerine saldırıyor. İki isim, Batı dayanaklı sivil idareye Ekim 2021’de birlikte darbe yaparak idaresi ele geçirmişti.

DEVE TÜCCARIYDI

Orgeneral Burhan, Sudan ordusunun kumandanı. Halihazırda ülkedeki en güçlü isim. İkinci adam ise ‘Hımidti’ diye bilinen Dagalu; on binlerce üyesi olduğu sanılan paramiliter güç Süratli Takviye Kuvvetleri’ni (HDK) komuta ediyor. Darfur’da Arap bir aşirete mensup olan, ilkokul üçüncü sınıftan terk Dagalu’yu tepeye taşıyan yol eski Devlet Lideri Ömer el Beşir ile tanışmasıyla açılmış. Deve tüccarlığı yapan Dagalu, el-Beşir tarafından isyanı bastırmak için kullanılan ‘Atlı Cinler’ (Janjaweed) isimli milis gücünde askeri deneyimi olmaması karşın süratle yükseldi. 2013 yılında ismi HDK diye değiştirilen milis gücünün başına getirildi. Tümgeneral rütbesine yükseltilen Hımidti, Darfur bölgesinde bulunan altın madenleri sayesinde zenginliğini katladı. Bu ortada HDK giderek bir paralel orduya dönüşürken Dagalu’nun da nüfuzu arttı. Hatta 30 yıl iktidarın akabinde Ömer el-Beşir’e karşı 2019’da düzenlenen darbede de yer aldı.

KARŞILIKLI TEHDİTLER

Son tartışma noktası ise sivil idareye geçmeden evvel HDK’nin Sudan ordusu çatısı altına girmesiydi. Kaidelerde anlaşamayan iki komutanın masadan kalktığı ve birbirlerini “ilk ateş eden olmakla” suçladığı cumartesiden beri Sudan’da silah sesleri kesilmedi. Dünya kamuoyundan gelen ateşkes davetlerine kulak asmayan taraflar, dün de Hartum sokaklarında ağır makinelilerle çatışmayı sürdürdü. Dagalu, “teslim olmazsa Burhan’ın bir köpek üzere öleceği” tehdidinde bulundu. Dagalu ise rakibi için “sivilleri bombalayan radikal İslamcı” dedi ve memleketler arası toplumu HDK güçlerine müdahale etmeye çağırdı.

MISIR DEVREYE GİRERSE

Birleşmiş Milletler, cumartesiden beri süren çatışmalarda en az 180 kişinin öldüğünü, 1800 kişinin de yaralandığı açıkladı. Savaş uçaklarının da katıldığı çatışmalardan Hartum havalimanı ağır hasar aldı. Çatışmalar başşehir dışında, Darfur’dan Mısır ve Etiyopya hududuna kadar geniş bir bölgeye yayıldı. Öte yandan çatışmalara Mısır’ın da çekileceği tasası hâkim. Dagalu’nun güçleri Hartum’un 230 km kuzeyindeki Meroe’de 7 savaş uçağıyla birlikte 30 Mısırlı askeri rehin aldı. Kahire, askerlerin evvelden planlanmış eğitim için bölgede olduğunu savunurken Dagalu, Mısır’ın HDK gayelerini bombalamaya katıldığını argüman etti.

TÜRKLER TAHLİYE BEKLİYOR

Ülkedeki Türklerin durumuna dair Hürriyet’e bilgi veren Hartum Büyükelçiliği’nde ateşe yardımcısı Ali Kökser, Türk çalışanın çatışmalar yüzünden büyükelçilik binasına gidemediğini, herkesin meskenlerinde mahsur kaldığını söyledi. Tahliye için cumartesiden beri 100 kadar kişinin aradığını, aileleriyle birlikte düşünüldüğünde 500’e yakın kişinin ülkeden çıkmaya uğraştığını aktaran Kökser, havalimanı etrafında ağır çatışmalar sürdükçe bunun mümkün olmadığını kaydetti.

Kentte elektrik ve suyun kesildiğini belirten büyükelçilik çalışanı, “Yakıt biter dehşetiyle jeneratörü yalnızca telefonlarımızı şarj etmek için yönetimli kullanıyoruz” dedi ve ekledi: “İnternet kontörle satılıyor. Dört gün sonra paketim bitince internete erişimimi kaybedeceğim.” Bağlantı dışında besin tedarikinin aksadığı başkentte günler içinde kıtlık yaşanmasından kaygı ediliyor. (Muhammed KAFADAR)