Kosova Demokratik Türk Partisi Başkanı Damka: “Kosova, Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasına karşı çıkmaktadır”

Kosova Demokratik Türk Partisi (KDTP) Genel Lideri ve Bölgesel Kalkınma Bakanı Fikrim Damka Kosova’da kurulması istenen Sırp Belediyeler Birliği ile ilgili yaptığı açıklamada, “Kosova, Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasına karşı çıkmaktadır” dedi.

Kosova’nın kuzeyindeki Sırpların siyasi temsilcilerinin, Priştine idaresi; mutabakatlara uyana ve Sırp Belediyeler Birliği kurulana kadar meclis, hükümet, Kosova’nın kuzeyindeki belediyeler, yargı organları, polis ve idari ünitelerden çekileceğini açıklamasının akabinde Avrupa Birliği (AB) ve ABD’nin Kosova’da ‘Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasına yönelik baskıları sürüyor. Kosova hükümeti tüm baskılara karşın bu türlü bir mutabakata varılmayacağı konusunda ise ısrar ediyor. Kosova’da kurulması istenen Sırp Belediyeler Birliği’nin ülkedeki siyasi otoriteyi bozacağından kaygı ediliyor. Kosova hükümetinde 2 milletvekili ve bir bakanlık misyonuyla yer alan Kosova Demokratik Türk Partisi (KDTP) Genel Lideri ve Bölgesel Kalkınma Bakanı Fikrim Damka, Kosova Meclisi’nde 2013 yılında imzalanan mutabakat metninden bahsederken, “Sırp belediyelere ilişkin bir birliğin oluşturulması konusunda, Brüksel’de imzalanan bir mutabakat metni var. Bununla ilgili 2015 yılında da birebir muahede Meclis gündemindeydi. Lakin Anayasa Mahkemesi’nden kimi hususlarının anayasaya uygun olmadığı gerekçesiyle bir türlü bu Kosova kurumları içerisinde yani Kosova hükümeti tarafından bu belediyeler birliğinin kuruluşu gerçekleşmedi. Yani bunun bir tüzüğü ve işleyiş hali konusunda bir adım atılmadı. Alışılmış ki Kosova’daki hükümetlerin buna sıcak bakmaması, erken seçimlerin olması sebebiyle bu türlü bir olay olmadı. Ancak son devirlerde, bir yıldır önemli bir milletlerarası baskı var. Sırbistan ve Kosova ortasında yürütülen bu müzakerelerden sonra Sırbistan tarafının müzakere masasına Sırp Belediyeler Birliği kurulmadığı sürece oturmayacaklarını söylemesinden sonra Kosova tarafından önemli bir baskı oluştu. Kosova hükümeti hala bu Sırp Belediyeler Birliği’ne Kosova Cumhuriyeti’ne ileriki periyotlarda farklı sonuçlara sebebiyet vereceği için karşı çıkmaktadır. Sırp etnik ögesinin yalnızca onlara ilişkin bir Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulması Kosova’daki etnik yapıya ziyan verebileceği ve yalnızca bir etnik yapıyı başka bir pozisyonda değerlendireceği için hem kalkınma hem başka kurumlar açısından gerçek olmadığı düşünülmektedir. Hasebiyle Kosova hükümeti bu türlü bir Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasına karşı çıkmaktadır. Natürel anayasada Sırplara ayrılmış farklı haklar mevcut. Bunun içerisinde eğitim, yani kendilerine ilişkin plan programının yapılması, sıhhat alanında ikinci derece hastanelerin kurulması Mitroviça’da üniversitenin kurulmasıyla ilgili ve daha öbür haklar konusunda başka tanınmış haklar mevcut. Bu hakların tertibi konusunda Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulması için Sırbistan bilhassa talep etmektedir. Bu mevcut hakları esasen belediyeler kullanmakta” kelamlarına yer verdi.

“Sırp Belediyeler Birliği’nin bizim maddelerimizde referandum yapması mümkün değil”

Yeni bir örgütlenme ya da yeni bir tertibe gerek olmadığını tabir eden Damka, “Sırp Belediyeler Birliği yani büyük bir kısmı Sırplardan oluşan seçilmiş meclis üyelerinin delege ettiği başka bir üst meclis oluşacaktır. Bu meclisin lideri, bayrağı, amblemi, bütçesi ve bu Sırp Belediyeler Birliği ortasında kalkınmaya yönelik eğitim, sıhhat, güvenlik, sıhhat sigorta üzere hususları tartışabileceği plan program içerisinde adımların atılması konusunda bir üst yapı oluşacaktır. Bunun bütçesi belediyelerin ödeme formlarıyla yani üyeler açısından değerlendirecektir. Birebir vakitte memleketler arası kuruluşlardan takviye, Sırbistan’dan bütçe temini yapılacaktır. Hasebiyle bunun kendi bir bütçesi oluşacaktır. İleriye gerçek yeni bir Bosna-Hersek ya da bir Sırp Cumhuriyeti haline dönüşür mü şimdiden bunu kestirmek mümkün değil. Fakat şöyle bir örnek vermek gerekirse 2008 yılında rastgele bir Sırp Belediyeler Birliği’nden konuşulmaz iken, 2023 yılında bu türlü bir tüzel yapısı olan Sırp Belediyeler Birliği kuruluyor. Önümüzdeki 10-15 yıl içerisinde bu nereye gidebilir şimdiden kestirmek mümkün değil. Bu statüsü olan Sırp Belediyeler Birliği’nin natürel ki anayasamıza uygun bir biçimde kurulması, anayasa ve Kosova’daki kanunların çerçevesinde uygunluğu söyleniyor ve o denli olması gerekiyor. Ancak ileriki periyotlarda Sırp Belediyeler Birliği’nin bizim maddelerimizde referandum yapması mümkün değil. Kendi kendilerine referandum yaparak rastgele diğer bir karar almaları Kosova maddelerine uygun olmayan rastgele bir karara da imza atabilir. Lakin bunu şimdiden söylemek mümkün değil tabii” dedi.

“Etnik hudutları tekrar gündeme taşıyabilecek bir modelin yaşanmamasını dileriz”

Eğitimini Türkiye’de tamamlayan tecrübeli gazeteci Esin Muzbeg Kosova’nın, Sırp Belediyeler Birliği’nin Kosova anayasasına uygun formda kurulabileceğini söylediğini hatırlatırken, “Burada bir ikilemi gidermek lazım Sırp tarafı, Sırp Belediyeler Birliği’nin icracı yetkilere de sahip olmasını talep ediyor. Kosova tarafı da Kosova Anayasası’na uygun bir halde kurulabileceğini ve bunun etnik motifli olmaması gerektiğini lisana getiriyor. Şu anda bu iki temel fikrin bir çatışması yaşanmış oluyor. Bunu yalnızca ABD olarak düşünmemek lazım, milletlerarası toplumun Kosova’nın vermiş olduğu taahhütleri yerine getirmesi gerektiğini lisana getiriyor. Kosova’nın zati Sırbistan’la talep ettiği husus şu: ‘Biz ne kadar vakittir müzakerelerde bulunuyoruz?’ Bağların olağanlaştırılması için bu müzakereler çerçevesinde imzalanan tüm mutabakatların uygulanması gerekir. Bu mutabakatların bir tanesi de Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasını öngörüyor. Buradaki uzlaşmaya varılamayan kısım bunun statüsünün ve içeriğinin nasıl olacağı hususu. Hasebiyle Kosova’nın er ya da geç milletlerarası toplumdan gelen talepleri yerine getireceğini düşünüyorum. Lakin bunun icracı yetkilerle donatılmış ve Kosova devletinin içinde başka bir Sırp özerkliği oluşturabilecek nitelikte bir birliğin olmaması tarafında bu birliğin teşekkül edeceğini düşünüyorum. Bütün tedbirler ve müdahaleler Kosova’nın yapmak istediği bir Bosna-Hersek modelinin olmaması tarafında. Hasebiyle bir derneğinde logosu olabilir, diğer bir kuruluşunda bir logosu olabilir orada bir sakınca olmaz. Bütçesi de keza esasen her kuruluşun bir bütçesi var. Burada değerli olan buradaki icracı sistemlerin olmamış olması ve Kosova Anayasası çerçevesinde kurulmuş olması. Hasebiyle Kosova’nın ileride bu bölgeyi bölecek bir Bosna-Hersek modelindeki üzere bir Sırp Cumhuriyetini oluşturabilecek statüye müsaade vermemesi tarafında çaba gösteriliyor. Hükümetin düşme ihtimali her vakit vardır, yeni hükümetlerle yeni modeller ortaya çıkar. Kıymetli olan konu Kosova’nın sonuncu bir muahedenin modelinin oturtması. Yani bu daha evvel farklı bir fikir ve tabirlerle lisana getirilmişti. Mesela Eski ABD Lideri Donald Trump’ın hem Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’e hem de Eski Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Thaçi”ye gönderdiği mektuplarda bu hududun düzeltilmesi konularının iki taraf için aslında düşünülebileceği, yeterli bir fikir olabileceği telkinlerinde bulunmuştu. Bu üzere mevzular tekrar tekrar gündeme gelebilir lakin Avrupa Birliği’nin (AB) içinde Avrupa’da hudutların tekrar çizilmesi konusuna çok hassas yaklaşılıyor. Zira bu diğer bölgelerdeki çatışmaları tetikleyebilecek nitelikte. Bu yüzden müzakerelerle bir tahlile ulaşılabilmesi konusunda bir irade var. Kosova tarafı hem hudutların değişmezliği hem de ülke içinde yeni bir ülke oluşturulmaması konusundaki tüm gayretleri destekliyor. AB’nin inisiyatifleri de şu anda bu istikamette. Hasebiyle Kosova’daki Sırpların Kosova vatandaşı olarak tüm haklarının korunacağı ve tüm haklarının geniş bir çerçevede tanımlanabileceği statüye kavuşmaları kelam konusu olabilir. Lakin bunun haricinde etnik bir çatışmayı körükleyecek, etnik sonları tekrar gündeme taşıyabilecek bir modelin yaşanmamasını dileriz” tabirlerini kullandı.

“Kosova Cumhuriyeti de Bosna’ya benzetilmek isteniyordu”

Eğitimci Akif Koro, Kosova’da Sırp Belediyeler Birliği kurulmasına yönelik mutabakatının Kosova Anayasası’na ters olduğunu söylerken, “Kosova’da Sırp Belediyeler Birliği kurulmasına yönelik muahede 2013 yılında Kosova ve Sırbistan Cumhurbaşkanları tarafından imzalanmış lakin o devirden sonra bu muahede her iki tarafında adım atmamasıyla askıda kalmış bulunmaktaydı. Bilindiği üzere Kosova Cumhuriyeti 2008 yılında bağımsızlığını ilan etmiş. Bağımsızlığın ilan edilmesiyle birlikte daha sonra bu mutabakat imzalandı. Bir nevi Kosova Cumhuriyeti de Bosna’ya benzetilmek isteniyordu. Ancak bu mutabakat Kosova Cumhuriyeti Anayasasına terstir. Anayasaya muhalif olduğu, AB’nde Sırp tarafından baskı görmesi nedeniyle bu mutabakatın yürürlüğe girmesi isteniyor şu anda Kosova Cumhuriyeti’nde. Ama dediğimiz üzere bu Kosova’nın Anayasasına alışılmamış bir mutabakattır. Zira Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulması demek Sırpların bir nevi kendi başına belediyelerinin, bütçesinin olması ve belediyelerinin kendilerinin yönetmesi üzere bir mutabakattır. Zira Kosova’da yaşayan toplulukların kendi hakları mevcuttur. O haklara, azınlıklarının tümünün hürmet duyması gerekmektedir. Bundan ötürüdür ki bu muahedenin uygulanması Anayasaya alışılmamıştır ve uygulanması imkansızdır” açıklamasında bulundu.

Sırbistan’ın 1998-1999 yılları ortasında Kosova’da gerçekleştirmiş olduğu katliam 1999 yılında NATO’nun müdahalesiyle sona erdi. Birleşmiş Milletler (BM) kontrolü altına giren Kosova 17 Şubat 2008’de Sırbistan’dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmişti. Lakin iki ülke ortasında bağların olağanlaşması için 19 Nisan 2013’te Brüksel Muahedesi imzalanmıştı. Fakat Kosova hükümeti kimi unsurların anayasaya karşıt olduğu gerekçesiyle 10 yıldır ‘Sırp Belediyeler Birliği’ konusuna yanaşmamıştı. Son aylarda artan Sırbistan-Kosova tansiyonuyla Vucic, müzakerelerin tekrar başlaması için ‘Sırp Belediyeler Birliği’ni kaide koşuyor. Kosova’daki ABD Büyükelçiliği de Kosova Başbakanı Albin Kurti hükümetine, muahedeyi kabul etmeleri tarafında baskılarını sürdürüyor. – PRİZREN