Kıdemli analist üç soruyla KEMANKEŞ’i kıymetlendirdi: Bir vakit makinesi!

İHA ve SİHA’larıyla isminden kelam ettiren BAYKAR tarafından geliştirilen yeni seyir füzesi dünya basınında gündem olmuştu.

Bayraktar Kemankeş isimli füze, İstanbul Atatürk Havalimanı’nda düzenlenen TEKNOFEST’te görücüye çıkmıştı.

Füze, jet motorundan, stabilize kamera sistemine ve yapay zeka yazılımlarından sistem dizaynına tümüyle ulusal ve özgün formda tasarlandı ve üretildi.

1 •  BAYKAR KEMANKEŞ NEDİR VE NEDEN KIYMETLİ? 

Basit lakin kıymetli bir soruyla başlayalım. Türk savunma endüstrisinin değerli oyuncularından Baykar’ın tahlilleri ortasında favori silah sisteminiz nedir? Türkiye’nin birinci turbofan motorlu, transonik insansız savaş uçağı olacak Kızılelma, düşük görünürlük sağlamak için uygun geometrik dizaynı ve dahili silah istasyonları üzere konularla dikkati çekiyor. Birçok savunma endüstrisi takipçisinin favorisi olacağına ise kuşku yok.

Aynı soruyu Ukrayna’da birine yöneltseydiniz ya da Azerbaycan’da 2. Karabağ Savaşı’nı müteakip Bakü’nün caddelerinde sorsaydınız, muhtemelen Baykar’ın dünyadaki imza eseri olan ve artık bir klasik marka bedeli kazanan Bayraktar TB-2’nin ismini duyardınız. Ayrıca, TCG Anadolu ve deniz harp sistemlerinin takipçilerinin favorisi ise Bayraktar TB-3 olur.

ADINI TÜRK İMPARATORLUK OKÇULUK GELENEĞİNDEN ALDI

Öte yandan bu satırların müellifi için bahsi geçen sorunun karşılığı Kemankeş’tir. Şimdi muharip tecrübesi olmasa da Kemankeş, birçok açıdan özel bir kapasite sunuyor.

Adını Türk imparatorluk okçuluk geleneğinden alan Kemankeş‘i özel kılan konular ortasında en belirgini, milletlerarası askeri bilimler literatüründeki tabiriyle dizayn ideolojisi (design philosophy) veçhesidir. Baykar, resmi olarak Kemankeş’i “mini akıllı seyir füzesi” kategorisinde tanıttı. Öte yandan, yakın gelecekte birçok milletlerarası yayının Kemankeş’i gezici mühimmat (loitering munitions) olarak tanımlaması son derece olası gözüküyor. Kemankeş’i çağdaş harp alanının ögesi yapan nitelik tam da kelam konusu müphem karakterinden neşet ediyor.

Ukrayna-Rusya savaşı, hafif bir harp başlığıyla dahi düşmanın geri bölgesini hassas güdüm kabiliyetiyle vurabilen uzun menzilli sistemlerin ne kadar kıymetli olduğunu ortaya koydu. Söz konusu yetenekler manzumesinde, giderek, seyir füzeleriyle kamikaze dron olarak da bilinen gezici mühimmatın, hibrit silah sistemlerinde birbirine karıştığı müşahede ediliyor. Kemankeş, küçük seyir füzesi ve gezici mühimmat genetik kodlarını bir ortada taşıyor.

2 •  KEMANKEŞ’İ ALIŞILDIK SİHA  MÜHİMMATI SEÇENEKLERİNDEN AYIRAN KABİLİYETİ NEDİR?

Kemankeş akıllı uzun menzilli bir mühimmat olmasının yanı sıra tıpkı vakitte keşif, gözetleme ve istihbarat sağlama üzere özellikleri olan bir silah sistemidir. Zira, en az harp başlığı kadar kıymetli bir kabiliyeti de sensör yetenekleridir.

Belirtilen özelliğiyle Kemankeş, Türk robotik harp kapasitesinin enformasyon üstünlüğü kapasitesini de yeni bir boyuta taşıyacak. Unutmayalım ki silahlı insansız hava araçları (SİHA) ve insansız hava araçları (İHA) tarafından sağlanan istihbarat, keşif, gözetleme ve amaç tespit bilgileri, kara ateş-destek vasıtalarının (topçu ögeleri ve çok namlulu roketatar sistemleri) performansında tedrici olarak artışa neden oldu. 2. Karabağ Savaşı, kelam konusu trendin konvansiyonel harp çerçevesinde uygulanabileceğini gösteren en gerçekçi emareydi. Ukrayna-Rusya savaşı ile ilgili trend, olağan bir uygulama halini aldı. Günümüzde balistik füze taarruzundan topçu faaliyetine kadar yalnızca keşif, gözetleme, istihbarat, gaye tespit vazifeleri değil muharebe hasar kıymetlendirmesi etaplarında da insansız sistemler önemli bir rol oynuyor.

Elektro-optik kamerası sayesinde Kemankeş, örneğin Bayraktar TB-2’den iki mühimmat bırakıldığı hipotetik bir senaryoda, birebir harp alanı üzerinde farklı alanları tarayabilen bir istihbarat manzumesi ortaya çıkaracak. Dahası, mühimmatı bıraktıktan sonra Bayraktar TB-2, amacı unutarak, farklı istihbarat toplama alanlarına yönelme imkanı bulacak. Hasebiyle bugüne kadarki Küçük Akıllı Mühimmat-L (MAM-L) ve Küçük Akıllı Mühimmat-C’ye (MAM-C) dayalı harekat tasarılarından çok daha esnek, hayal gücü sonları çok daha geniş taktik seçeneklere hazır olmakta fayda var. Elbette, gelişmiş bir veri-bağı (datalink) kapasitesi, ağ-merkezli harekat için birinci kural olarak görünüyor.

Ayrıca, Kemankeş için 1 saat olarak açıklanan havada kalış mühleti de kelam konusu senaryonun geliştirilmesi için kıymet arz ediyor. Kemankeş’in ileriki modernizasyon projelerinde, havada kalış mühletinin artması; istihbarat, keşif ve gözetleme kapasitesini de yükseltecektir. Yeniden, ağır elektronik harp baskısına maruz harekat ortamlarına uygun bir silah sistemi inşa etme emeli, üzerinde durulması gereken bir öbür mevzu. Çünkü, çağdaş harp ve harekat ortamının belirleyici alanlarından biri de elektromanyetik spektrum. Elektromanyetik spektrumda çatışmayı kaybetmek, birden fazla vakit başka boyutlara da olumsuz sonuçlar dizisi olarak teşmil ediliyor.

3 •  KEMANKEŞ TÜRK SAVUNMA ENDÜSTRİSİ İÇİN NE MANAYA GELİYOR?

Kemankeş, Türk savunma endüstrisi için de kritik bir eşik manasına geliyor. En yalın sözle Baykar artık kategorik olarak yalnızca SİHA ve İHA değil tıpkı vakitte bir mühimmat üreticisi de oldu. Elbette, Türk savunma endüstrisinin gelişmiş bir mühimmat eko-sistemi var. Roketsan ve TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (TÜBİTAK-SAGE) tahlilleri, yıllardır harp alanlarında kendilerini ispat etti. Baykar’ın ürettiği SİHA’lar da kelam konusu tahlillerle mücehhez. Öte yandan, Kemankeş’in gidebileceği savunma teknolojileri istikameti de Baykar’ın, bir mühimmat üreticisi olarak nasıl bir yol haritası belirlediğine dair ipuçları veriyor.

Söz konusu gezici mühimmatın (Mini-seyir füzesi), gayeye angaje olurken kullandığı teknoloji ise bizi savunma teknolojilerinin geleceğine götürüyor. Çünkü Kemankeş, makine tahsili ve gelişmiş konvolüsyonel yapay zeka algoritmalarıyla maksatlarını çalışıyor, öğreniyor ve kıymetlendirmesini yapıyor. Elbette birinci Kemankeş varyantları yapay zeka gaye tespit şemasında, Anglo-Amerikan askeri bilimler literatüründe “human-out-of-the-loop” kapsamında tanımlanan, mühimmatın büsbütün otonom olduğu keşif, gözetleme ve maksat tespit konfigürasyonlarından olmayacak. Ancak 2030’lu ve 2040’lı yıllara gelindiğinde, Kemankeş’in gaye tespit algoritmalarının ve otonomi düzeyinin 2023 yılından çok daha farklı olacağı kesin.

“BİR VAKİT MAKİNESİ OLMA ÖZELLİĞİ TAŞIYOR”

Yaklaşık 200 kilometre menziliyle Kemankeş, kendisini taşıyan platformu da işçi tarafından kullanılan hava savunma sistemlerinden (MANPADS), Rus Pantsir ve TOR-M2 üzere SİHA’lara karşı aktif olduğu bedellendirilen birçok hava savunma sisteminin tesirli menzilleri dışında, inançlı bir atış alanında bırakacak. Kelam konusu yetenek, bilhassa Bayraktar TB-2 için çok değerli.

Son olarak, bu mecrada Kızılelma için yaptığımız değerlendirmeyi yinelemekte de yarar var. Kemankeş de tıpkı Kızılelma üzere bir savunma teknolojileri DNA’sı ve bir vakit makinesi olma özelliği taşıyor. Bugün kazandırdığı muharip kabiliyeti konuştuğumuz kadar, “Kemankeş Ailesi bundan 10 yıllar sonra nereye evrilebilir?” çerçevesi, bugünün stratejik problemlerinden çok daha kritik gözüküyor.