Kamuya olan borçların yapılandırılmasını içeren kanun teklifi TBMM’de (1)

Kamuya olan borçların yapılandırılmasını da içeren Kimi Alacakların Yine Yapılandırılması ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.

Teklifle, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK), vilayet özel yönetimleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlığı (YİKOB) ile ilgili alacaklara yapılandırma imkanı sunuluyor.

Alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi temel alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve isimli para cezaları, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar kapsama dahil ediliyor.

Bu yönetimlerin Amme Alacaklarının Tahsil Yordamı Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen öteki alacakları ile belediyelerin, su, atık su ve katı atık üzere alacakları da düzenleme kapsamında yer alıyor.

Teklifle ayrıyeten işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ait düzenlemeye gidiliyor.

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005’ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014’ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016’dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını söz edecek.

Yapılandırılacak alacaklar

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen katılaşmış amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon yönetimlerinin katılaşmış kimi alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle vadesi geldiği halde ödenmemiş yahut ödeme müddeti şimdi geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Yolu Hakkında Kanun’a nazaran takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar yapılandırılacak.

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da katılaşmış alacak olarak yapılandırılacak.

Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ait idari para cezaları ile geçiş fiyatının en az yüzde 10’unun ödenmesi kaidesiyle taksit ödeme müddetince fenni muayeneye müsaade verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, eserlerinde kullanmaları gereken özel etiket ve işaretleri kullanabilmeleri için yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016’dan sonra gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yer alan eserlere ait özel tüketim vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020’den sonra gelen katma bedel vergisi ile bu vergilere ilişkin beyannameden doğan damga vergisinin tamamının ödenmesi koşulu getiriliyor.

Belediyelerin su, atık su ve katı atık fiyatları ile sunduğu birtakım hizmetlerden kaynaklanan fiyat alacakları ile aldığı birtakım hisseler ile büyükşehir belediyelerinin katı atık fiyatları ile su ve kanalizasyon yönetimlerinin su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma hissesi alacakları ve YİKOB’ların alacakları yapılandırılacak.

Düzenlemeden yararlanmak isteyenlerden, başka kuralların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları kaidesi aranacak.

Söz konusu kurumların katılaşmamış yahut dava safhasında bulunan amme alacakları da teklifin kapsamında yer alıyor. Buna nazaran, düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle birinci derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış yahut dava açma mühleti şimdi geçmemiş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar, istinaf yahut temyiz mühletleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz yahut temyiz yoluna başvurulmuş yahut karar düzeltme talep müddeti geçmemiş yahut karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar da yapılandırılacak.

Teklifle yalnızca vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ait olarak dava açılmış olması halinde ödenecek fiyatlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da düzenleniyor.

Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir süreçlerine devam edilecek. Bu süreçlerin tamamlanmasından sonra, tarh edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname bildirisine bağlı müracaat ve ödeme müddetleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Buna nazaran, düzenlemenin kapsadığı devirlere ait olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25’ini belirtilen mühlet ve formda ödemeleri halinde cezanın kalan yüzde 75’inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı devirlere ait olarak, yayımı tarihinden evvel pişmanlık talebiyle yahut izaha davet kapsamında verilip, ödeme istikametinden kaidelerin ihlal edildiği beyannameler ile zaten verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle bildirim edilmemiş vergi cezaları hakkında da bu kararlar uygulanacak.

Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel tamamlandığı halde bu tarihte yahut bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komitesi kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve bildirim süreçleri yapılması ve belirlenen fiyatın, belirtilen mühlet içinde ödenmesi koşuluyla teklifin kararlarından yararlanılabilecek.

Bu düzenleme kararlarından yararlanacak mükellefler, Vergi Yöntem Kanunu’ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu’nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu’nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu’ndaki indirim kararlarından yararlanamayacak.

Matrah ve vergi artırımı

Teklifte matrah ve vergi artırımı da düzenleniyor.

Mükelleflerce çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş yahut beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin muhakkak oran ve meblağlar dahilinde beyan edilmesi sağlanıyor. Bu formda beyan edilecek gelirlere uygulanacak oran ve meblağların tespitinde ekonomik gelişmelere paralel olarak tespit edilen matrahlar temel alınıyor.

Buna nazaran, mükellefler, Vergi Tarz Kanunu’nda yer alan vergi cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek. Artırımda bulunulan vergiler ve periyotlar için artırılan vergilerin ödenmesi koşuluyla vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden vergi hesaplanacak matrahlar için minimum fiyatlar belirleniyor, daha evvel ziyan beyan edilmiş olması yahut indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması yahut hiç beyanname verilmemiş veyahut ilgili yıllarda faaliyette bulunulmuş yahut gelir elde edilmiş olsa da bu faaliyetlerin ve gelirlerin vergi dairesinin bilgisi dışında bırakılmış olması nedeniyle matrah bulunmaması halleriyle mükellefler tarafından beyan edilen matrahlara uygulanan oranlar sonucu bulunan matrahlara alt hudut getiriliyor.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının yanı sıra ilgili kanuna nazaran vergi tevkifatına tabi olan çıkar ve iratları üzerinden tevkif edilen vergileri artırmaları koşulu getiriliyor.

Gelir (stopaj) vergisi ve kurumlar (stopaj) vergisine ait vergi ve matrah artırımı kararları düzenleniyor. Bundan faydalanan mükellefler nezdinde, artırımda bulunulan vergiyi ödemeyi kabul ettikleri vergilendirme periyotları ile ilgili olarak artırıma husus ödemeler münasebetiyle gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak. Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunları uyarınca kar dağıtımına yahut ana merkeze aktarılan meblağa bağlı ödemeler üzerinden yapılması gereken vergi tevkifatı kararlarına istinaden düzenleme kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi tarafından de matrah artırımında bulunmaları gerekecek.

Katma kıymet vergisi mükellefleri, vergi artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları devirler için haklarında KDV istikametinden vergi incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacak. Artırıma temel alınan fiyat, yıl içinde verilen katma kıymet vergisi beyannamelerinde gösterilen “hesaplanan katma paha vergisi”nin yıllık toplamı olacak. Hesaplanan KDV, indirimlerden evvelki vergi fiyatı olacak.

Teklifle mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ait olarak dikkate alacakları başka konular da düzenleniyor. Matrah yahut vergi artırımında bulunan ve bu bahisteki kaideleri yerine getiren mükelleflerin defter ve dokümanları incelenmeyecek ve artırıma husus olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat yapılmayacak.

Bu düzenlemeye nazaran matrah yahut vergi artırımında bulunulması, yayımı tarihinden evvel başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir süreçlerine mani teşkil etmeyecek. Lakin hususta yer alan inceleme yapma hakkına yönelik kararlar gizli kalmak kaydıyla vergi incelemeleri ve takdir süreçleri düzenlemenin yayımını izleyen 7 iş günü içinde sonuçlandırılamaması halinde bu süreçlere devam edilmeyecek. Bu mühlet içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacak.

Vergi Tarz Kanunu’ndaki “defter, kayıt ve evrakları yok edenler yahut defter sahifelerini yok ederek yerine diğer yapraklar koyanlar yahut hiç yaprak koymayanlar yahut dokümanların asıl yahut suretlerini büsbütün yahut kısmen uydurma olarak düzenleyenlerin”, tıpkı kanunda yer alan kimi fiilleri işleyenler, terör hatasından karar giyenlerin ve haklarında terör örgütlerine yahut Ulusal Güvenlik Kurulunca devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelere üyeliği, mensubiyeti yahut iltisakı veyahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle isimli makamlar, genel kolluk kuvvetleri yahut Mali Cürümleri Araştırma Şurası Başkanlığınca yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı kabahati yahut aklama hatası kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler bu düzenlemenin matrah yahut vergi artırımına ait kararlarından yararlanamayacak.Matrah ve vergi artırımı üzerine hesaplanan vergilerin aylık periyotlar halinde azami on iki eşit taksitte ödenmesi gerekecek.

İşletme kayıtlarının düzeltilmesi

Kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için işletmelerde mevcut olmasına karşın kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlamak için düzenlemeye gidiliyor.

Buna nazaran, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince yahut bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen müddet içinde vergi dairelerine bir envanter listesi ile bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilecek.

Bilanço temeline nazaran defter tutan mükellefler etkinlerine kaydettikleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için iki farklı karşılık hesabı açacak. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması yahut işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir ögesi olarak sayılacağı için vergilendirilmeyecek.

Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarında yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.

Bilanço temeline nazaran defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2022 prestijiyle bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu fiyatlar ile ortaklara borçlu bulunduğu meblağlar ortasındaki net alacak meblağlarını, düzenlemede öngörülen müddet ve biçimde vergi dairelerine beyan ederek kayıtlarını düzeltebilecek. Bu kapsamda beyan edilen meblağlar üzerinden yüzde 3 oranında verginin hesaplanarak beyanname verme mühleti içinde ödenmesi gerekecek.

Teklifle mutlaklaşmış SGK alacaklarına yapılandırma imkanı da getiriliyor. Buna nazaran, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi, müracaat tarihi prestijiyle ilgili mevzuatına nazaran ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK tarafından ilgili kanunları mucibince takip edilen damga vergisi, özel süreç vergisi ve eğitime katkı hissesi asılları ile bu alacaklara ödeme müddetlerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen müddet için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağın belirtilen müddet ve formda ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

31 Aralık 2022 tarihine kadar bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ait olup, bu düzenlemeden yararlanmak için başvurulduğu halde, belirtilen müracaat müddetinin sonuna kadar patrona bildirim edilmiş olan ön kıymetlendirme, araştırma yahut tespit sonucunda bulunan eksik personellik tutan üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara ait gecikme cezası ve gecikme artırımı hesaplanan müddetin başlangıç tarihinden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen müddet için Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan temel alınarak hesaplanacak meblağın ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere fer’i alacaklar tahsil edilmeyecek.

Teklifle 31 Aralık 2022’den evvel işlenen fiillere ait olup yapılandırma son müracaat tarihine kadar bildirim edilen idari para cezaları da yapılandırılacak.

31 Aralık 2022 ve evvelki periyotlara ait olup yapılandırmaya son müracaat tarihine kadar müracaatta bulunmak kaydıyla birinci taksit ödeme müddeti sonuna kadar tahakkuk edecek SGK alacakları yapılandırma kapsamında olacak.

(Sürecek)