DİYARBAKIR – Tarihi surlarda ortaya çıkarılan 1700 yıllık yer taşları aslına uygun onarılacak

Diyarbakır’da onarımı süren tarihi surlardaki çalışmalarda tabanda ortaya çıkarılan 1700 yıllık taş döşemeler aslına uygun onarılacak.

UNESCO tarafından 2015 yılında Dünya Mirası olarak tescillenen Diyarbakır Surları’nın restore edilerek eski ihtişamına kavuşturulması için çalışmalar devam ediyor.

Büyükşehir Belediyesince düzenlenen ihaleyle Sur ilçesinde yapılan onarımın 5. etap çalışmalarında ortaya çıkarılan, Roma periyoduna ilişkin olduğu düşünülen 1700 yıllık taş döşemelerle ilgili çalışma yürütülüyor.

Üzerinin hafif şişkin “bosaj”, kenarlarının ise “lesbos” tipinde hafif eğrisel olduğu tespit edilen döşemelerin, Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığınca yapılacak çalışmanın akabinde eksik kısımları aslına uygun doldurulacak.

“Orijinal taşlar kullanılıp gelecek kuşaklara aktarılacak”

İmar ve Şehircilik Daire Lideri Mehmet Karaaslan, AA muhabirine, Diyarbakır Surları’nda 2020 yılında başlatılan onarım çalışmalarının sürdüğünü söyledi.

Surlardaki toplam 101 burçtan 3’ünün geçmiş vakitlerde yıkıldığını, 98 burçla ilgili çalışmaların etaplar halinde devam ettiğini belirten Karaaslan, onarım kapsamına alınan 38 burcun birçoklarının tamiratının bittiğini, kimilerinin ise sürdüğünü lisana getirdi.

Diyarbakır Surları’nın 4 ana kapısının bulunduğunu kaydeden Karaaslan, “Bu 4 ana kapıdan en değerlisi Yenikapı’dır. Yenikapı’da yaptığımız onarım çalışmalarında Roma’nın geç periyoduna ilişkin 1700 yıllık döşemeye rastladık. Öbür döşemelerden farklı olarak orta yüzeyi şişik, kenarları eğrisel bir döşeme taşı bulduk. Bu döşeme taşları vakit içerisinde kayboldu. Aslına uygun restore edilebilmesi için Büyükşehir Belediyemizce yepyeni taşlar kullanılıp, gelecek jenerasyonlara aktarılacak biçimde onarım kapsamına alınacaktır.” dedi.

Yenikapı’nın kentin askeri kapılarından biri olduğunu belirten Karaaslan, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Burada özel yetiştirilen askeri birliklerin surların dışına çıkarak operasyonlar yapıp tekrar sur içine dönmeleri için döşemelerin uygun olması gerekiyordu. Biz bunu bekliyorduk, hafriyat çalışmalarında da bu döşemeyi görünce memnunlukla karşıladık. Geç Roma devrine ilişkin bu döşeme taşları titizlikle temizleniyor. Daha sonra eksik kalan kısımları denetim mühendisi arkadaşlarımızın çalışmaları sonucunda tamamlanıp gelecek jenerasyonlara aktarılacaktır. Yeniden hafriyat çalışmalarında ortaya çıkan 1700 yıllık döşemenin altında su kanalları olduğu tespit edildi. Bu su kanallarının hangi periyoda ilişkin olduğunu, hangi hedefle kullanıldığını tespit etmek için arkeologlarımız görevlendirildi. Artık vatandaşlarımız sur içinden gelip, Yenikapı’daki 1700 yıllık taş döşemeyi görüp, yeniden 5 bin yıl evvel yapılan Yenikapı’yı görüp, Hevsel Bahçeleri’nin eşsiz görünümü eşliğinde ortamı soluyup keyifli vakit geçirecek.”

Karaaslan, Kültür ve Turizm Bakanlığı takımlarınca Yenikapı’nın özgün kapısının onarımın tamamlandığını ve yerine monte edildiğini aktardı.

Diyarbakır’ın 33 medeniyete konut sahipliği yapmış çok kıymetli kültür merkezlerinden biri olduğunu vurgulayan Karaaslan, “5 bin yıllık geçmişi olan Diyarbakır Surları’nın kentin kültürüne ve tarihine kıymetli bir katkısı olacağını düşündüğümüz için toplam 5200 metre uzunluğundaki sur duvarları ve 98 burcun tamamının onarımını yaparak kentin turizmine kıymetli katkı sağlamayı hedefliyoruz.” dedi.

Karaaslan, 7. etap onarım çalışmalarının yakın vakitte başlayacağını, 2024 yılına kadar surların tamamını ihale edip onarım çalışmalarını tamamlamayı hedeflediklerini kelamlarına ekledi.

“Muhtemelen Dicle Irmağı kenarındaki taşları alıp burada kullanmışlar”

Dicle Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız ise Yenikapı’nın, kentin dışarıyla irtibatını sağlayan 4 ana kapısından biri olduğunu söyledi.

Diğer 3 kapıdan daha geç yapıldığı için bu ismi alan Yenikapı’nın asıl isminin “Su Kapısı” olduğunu belirten Yıldız, kapının Mervani kitabeleriyle dikkati çektiğini, Dicle Irmağı ve Hevsel Bahçeleri’ne açılmasından ötürü değerli olduğunu söz etti.

Döşemelerin, o günkü yol döşemesi ve sistemi hakkında bilgi vermesi açısından da değerli olduğunu lisana getiren Yıldız, şunları kaydetti:

“Diyarbakır’da Roma periyodunda büyük bir inşa oluyor. Roma periyodunu çok âlâ bildiğimiz için Roma’ya dayandırıyoruz. En geç Roma periyodudur. Tahminen de bu yol Roma periyodundan evvel en az 1700 yıllık yoldur. Tahminen de daha evvelden yapıldı ve Roma periyodunda tekrar onarıldı. Muhtemelen Dicle Irmağı kenarındaki taşları alıp burada kullanmışlar. Diyarbakır’da genelde Karacadağ volkanının patlaması sonucu oluşan bazalt taşı kullanılır fakat bu döşemelerde dere taşının kullanılması çok farklı bir özelliktir. Yenikapı’da ortaya çıkan yol ağına baktığımız vakit ana kapı olduğu için kullanılan taşların büyük ve iri seçildiğini görüyoruz. Orduların sefere, kervanların kente giriş ve çıkışlarında çok sık kullanılan yol olduğundan ötürü genelde kaba materyal tercih edilmiştir. Bu da aşınmayı maniler, sağlamlığı artırır.”