Çocuklarda yas yaşar!

Çocuklarda, yetişkinler üzere kayıplarından ötürü yas yaşarlar. Bu kayıpları, anne ve babasının boşanması olduğu üzere çok sevdiği annesini, babasını, kardeşini, arkadaşını ya da bir hayvanının mevti ile onların kaybını yaşayabilir. Çocuklar, sevdikleriyle alakalarını yitirmesiyle yansılarını ortaya çıkarırlar.

Erken çocuklukta, çocukların mevt ve ayrılık kavramını anlamdırmaları beklenemez. Çocuklar yaşlarına nazaran vefat kavramını anlamlandırmada farklılık gösterir. Çocuklar için kayıp büyüklerden daha farklı manaya sahiptir.

Okul çağı çocuklar, vefat üzere kavramları yetişkinlere yakın anlamdırabilirler. Çocukların mevti anlamdıramamaları, tecrübelere sahip olmadığı, yaşının küçük ve kısa yaşantısından dolayıdır.

Çocukların, vefatın kozmik bir kanun olduğunu ve bunun kaçınılmaz bir gerçek olduğunu bilmeleri gerekir. Yetişkinler mevti çocuklara anlatmakta, onların vefatla ilgili sorularına karşılık vermekte zorlanırlar. Vefat hayatın sonu olduğunu ve ölen birinin artık gelmeyeceğini çocukları sarsmadan yumuşak bir lisanla anlatmak gerekir.

Çocuklara, insanların dışsal kaynaklardan olabileceği üzere hastalık ve yaşlılıktan da öleceğini anlatılmalıdır. Gerçek şu ki! Yalnızca yaşlı ve hasta bireylerin ölmediğini, herkesin başına gelebileceği ve geri dönüşün olmayacağını bilmeleridir.Ölüm hayatın bir kesimi olduğu, vefat bu hayattan daha hoş bir yere gidilecek yer üzere anlatmak gerekir.

Çocuklara gerçeklerin, bizim inancımız doğrultusunda öğretilmesi, onların yavaş yavaş mevt fikrini kabul etmelerini sağlamak gerekir. Çocukların, ağlatıcı görünen ölümlere ve vefatlara karşı zayıf ve nazik bedenleri fakat manevi bir kuvvetle dayanabilir. Her şeyden çabuk ağlayan ve mukavemetsiz mizac-ı ruhları cennet fikriyle der” Benim küçük kardeşim, arkadaşım öldü. Cennette geziyor bizden çok daha güzel yaşıyor” tesellisiyle dayanabilirler.

Çocuklar, yakın birinin mevtini, uzun bir seyahate çıktığını ve geri geleceğine inanırlar. Yakınlarına, Ne vakit gelecek? Ne kadar kalacak? üzere sorular yöneltebilirler. Gelmeyeceğini hissettiğinde ölen bireye karşı öfke duyabilirler. Artık ölen kişinin gelmeyeceğini anladığında ise ümitsizlik ve hüzün duymaya başlarlar.

Çocuklara Vefatı Nasıl Anlatmak Gerekir?

Çocuklara, vefatı uykuya geçiş üzere anlatmak, çocuklarda uyku sorunu oluşturabilir. Çocuk uyursa öleceğine inanabilir.

Çocuklar, kendilerinde yalnızlık duygusu hissedebilir. Kendisinin, itimat duyduğu birisinin mevt haberini vermesi ve çocuğun hiç bir vakit yalnızlık çekmeyeceğini ve yanında olacağı iletisi verilmelidir.

Çocuklara ağlamamaları, üzülmemeleri söylenmemelidir. Çocuk hissini yaşamalıdır. Hissin bastırılması karşısında, çocuk ilerde farklı bir sorunlarla ortaya çıkabilir.

Bazı çocuklar, savunma sistemi geliştirebilir, bu süreci güçlü bir halde atlatabilir. Lakin birtakım çocukların dayanma gücü zayıf olabilir. Çocuğun niyetini söylemesine fırsat vermek gerekir.

Çocuk mevtle ilgili bir çok sorular sorar, sorduğu soruları karşılıksız bırakmamak uygun ve kolay bir lisanla anlatmak gerekir. Çocuğun yanında olmak manevi dayanak kadar fizikî takviye de değerlidir.

Bizlerin yaşadığı inanç çerçevesinde, insan nev’inin yarısını teşkil eden çocuklar fakat vefat sonrası bir hayat inancıyla, insanca yaşayabilirler. Ve yalnız Cennet fikriyle onlara dehşetli ve ağlatıcı görünen ölümlere ve vefâtlara dayanabilirler.

Her vakit çocukların ve büyüklerin vefatları, çocukların telaşlı nazarlarına çarpması, çocukları umutsuz, ıstıraba çeviren vefatın yüzüne, mevt yokluk olmadığını, ebedi bir hayatın olduğunu ve bu hayattan daha hoş hazırlanmış bir yere gidileceğini anlatmak gerekir.

Hem o kadar uzak değildir ki, insanın yaşantısının proğramı üzere mevt de proğramlanmış, hazırlanmıştır.

Her İnsanın kalbine ahiret inancı ve öldükten sonraki hayatın muştusu teselli olmuştur.

Uzm. Çocuk Gelişim/Psikoloji Bilim Uzm.

Yasemin TAŞ