Bilim insanları, Kahramanmaraş zelzelesini ‘nadir rastlanan’ olarak nitelendirdi

ABD’de yaşayan zelzele uzmanları, merkez üssü Kahramanmaraş olan Türkiye’deki sarsıntısı yorumladı.

Uzmanlar zelzelelerin bu kadar kısa müddette bu şiddette meydana gelmesini “şaşırtıcı” ve “nadir rastlanan” bir durum olarak nitelendirdi.

ABD’deki Güney California Üniversitesinde zelzele fiziği üzerine araştırmalar yapan Doç. Dr. Sylvain Barbot, “asrın felaketi” olarak nitelenen; Akdeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu’daki 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzeleleri ve bu sarsıntıların büyüklüğünü kıymetlendirdi.

“Daha evvel görülmüş bir şey değil”

Söz konusu zelzelelerin yapısal olarak “şaşırtıcı” birçok ögesi olduğuna dikkati çeken Barbot, sözünü kullandı:

Sadece birkaç saat aralıklarla iki büyük sarsıntı oldu ve bunlar, birbirine yakın olan fakat tıpkı olmayan iki farklı fay sınırında bir ortaya geldi. Bu kadar büyük bir zelzelede bu durumun daha evvel görülmüş bir şey olduğunu düşünmüyorum.

“İkinci sarsıntının olduğu sınır pasifti”

Barbot, ikinci zelzelenin daha evvel bilinmeyen bir çizgi üzerinde olduğuna işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu: 

Buna biz ‘hayalet hat’ diyoruz. Bu çizgi, tarih boyunca sismik olarak pasifti. Şu anki bilgilerimize nazaran bunun çok uzun vakit evvel etkin olduğunu ve şu anda zelzeleye yol açmamasını beklerdik lakin yanıldık. Bu çizgi, 7,6 büyüklüğünde bir sarsıntıya yol açtı.

“Bu zelzelenin öbür çizgilerde sarsıntıya yol açması da olası”

Türkiye’de ve Doğu Anadolu bölgesinde birçok fay çizgisi bulunduğunun altını çizen Barbot, diye konuştu:

İlk sarsıntı, Doğu Anadolu fay sınırında oldu. Bu sınır, Anadolu ile doğu ortasında bir hudut. Bu çizgi, iki büyük fay sınırıyla bağlanıyor. Bunlardan biri Kuzey Anadolu fay sınırı ki bu çizgi 1999’da kırılmıştı. Bir oburu ise güneye gidiyor. Bu sarsıntının öteki çizgilerde zelzeleye yol açması da muhtemel.

“Birkaç metrelik kayma oldu”

Barbot, zelzele bölgesinde birkaç metrelik kayma olduğunu belirterek şöyle devam etti:

Bunun nedeni de tektonik levhaların kıtaları vakitle sürüklemesi. Bu, genelde yılda birkaç milimetre, bazen birkaç santimetre olur. Fakat bu durumda tektonik levhalar, on yıllar, yüzyıllar boyunca faylarla direnç gösterdi. Bu nedenle de faylar uzun vakittir oynayamıyordu. En nihayetinde de birkaç dakika içinde tektonik levhaların hareketleriyle güç çıktı. Yüzyıllar boyunca çok stabil kalınca bir anda çok büyük bir patlama oldu, bu da sarsıntıların daha yıkıcı olmasına yol açtı.

“İkinci zelzeleye ‘bir nevi birinci sarsıntının artçısı’ diyebiliriz”

ABD Jeolojik Araştırma Merkezinde (USGS) zelzele hasarları konusunda araştırmacı olarak vazife yapan David Shelly de şu açıklamasında bulundu:

Türkiye, zelzelelere çok yatkın. Üç ana tektonik levhanın üzerinde. Birçok etkin fay çizgisi var, meydana gelen zelzeleler çok çok büyük ve bu, izafi olarak ender rastlanan bir durum.

“İkinci zelzeleye ‘bir nevi birinci zelzelenin artçısı’ da diyebiliriz”

Shelly, 1999’daki sarsıntıların de üç ay ortayla meydana geldiğini anımsatarak “Dünkü sarsıntılar çok yakın bir vakitte oldu lakin ikinci zelzeleye ‘bir nevi birinci zelzelenin artçısı’ da diyebiliriz.” dedi.

“Artçı sarsıntıların bir mühlet daha devam edecek”

Artçı sarsıntıların bir mühlet daha devam etmesini beklediğini lisana getiren Shelly, diye konuştu.

Önümüzdeki günler, haftalar ve aylarda bölgenin alışık olmadığı sarsıntılar olabilir. 7.8’lik sarsıntının akabinde 3 metrelik kayma olağan. Yerin 10 kilometre altına inerseniz fayın bir tarafının öteki tarafına kıyasla birkaç metre üstte olduğunu görürsünüz. Bu hareketler de yüzeye bir biçimde yansıyor fakat bu tam birebir metre hesabı olmuyor.