Başörtüsüne yönelik Anayasa değişikliği teklifi, TBMM Anayasa Kurulunda kabul edildi

Başörtüsüne anayasal teminat getiren ve evlilik birliğini tanımlayan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Anayasa Komitesi’nde kabul edildi.
Teklifle Anayasa’nın 24’üncü hususuna, başörtüsüne anayasal garanti getiren kararlar ekleniyor.
Buna nazaran, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu yahut özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması, hiçbir bayanın başının örtülü yahut açık olması koşuluna bağlanamayacak.
Hiçbir bayan; dini inancı sebebiyle başını örtmesi ve tercih ettiği kıyafetinden ötürü eğitim ve tahsil, çalışma, seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma, kamu hizmetlerine girme ile öteki rastgele bir temel hak ve hürriyeti kullanmaktan ya da kamu yahut özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanmaktan hiçbir surette mahrum bırakılamayacak, bu nedenle kınanamayacak, suçlanamayacak ve rastgele bir ayrımcılığa tabi tutulamayacak.
Alınan yahut verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet kelam konusu olduğunda devlet, lakin dini inancı sebebiyle bayanın başını örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini, hiçbir surette engellememek kuralıyla gerekli önlemleri alabilecek.
Evlilik birliği
Anayasa’nın 41’inci unsurunun, “Ailenin korunması ve çocuk hakları” biçimindeki birinci kenar başlığı, “Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları” olarak değiştiriliyor.
Ailenin toplumun temeli olduğunu düzenleyen hususa, evlilik birliği kaidesi da ekleniyor. Teklif, evlilik birliğini, “Ancak bayan ile erkeğin evlenmesi ile kurulabilir” halinde yine tanımlıyor.
Görüşmelerden
Teklifin hususları üzerindeki görüşmelerde DÜZGÜN Parti ve CHP milletvekilleri, teklifin, başörtüsüne yönelik olan birinci hususunda ortak değişiklik önergesi vererek, metinden “dini inancı sebebiyle” tabirlerinin çıkarılmasını talep etti.
Önergenin münasebetinde, “kişi hak ve hürriyetlerinin ayrılmaz bir modülü olarak inanç hürriyetinin, tüm toplumsal bölümleri ihtiva etmesinin” amaçlandığı belirtildi.
İYİ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, başörtüsünü, bayanın kıyafeti problemini istismar konusu olarak görmek istemediklerini belirterek, “Düzenlemenin geniş bir toplumsal mutabakatla ele alınması ve toplumsal mutabakatla geçmesini dilek ediyoruz.” dedi.
“Bir Anayasa değişikliğine gereksinim varsa neden 2017’deki anayasa değişikliğinde bu bahis düzenlenmedi” diye soran Usta, bunun Anayasa değişikliği sıkıntısı haline getirilmesinin Cumhurbaşkanınca “gollük pas” olarak görüldüğünü tez etti.
Teklifin birinci hususuna ait değişikliğe, küçük bir düzeltme ile dayanak vermek istediklerini, sorunun siyasetin gündeminden çıkmasını isteyen Usta, “Konuyu tarihin tozlu sayfalarına gömelim gitsin.” diye konuştu.
Usta, kanunda “dini inançları gereği başını örten” sözüne yer verildiğini lisana getirerek, başörtüsü kullanmanın yalnızca dini inanca bağlanmaması gerektiğine yönelik değerlendirmede bulundu.
Usta, evlilik birliğinin lakin bayan ile erkeğin evlenmesiyle kurulabileceğine dair değişiklikle ilgili bir boşluk bulunmadığını ve bu mevzuda sorun olmadığını savunarak, hususun yalnızca altını çizmek için Anayasa değişikliği yapılamayacağını söyledi.
Erhan Usta, UYGUN Parti ve CHP olarak önergelerinin kabulü koşuluyla hususa dayanak verdiklerini belirterek, başörtüsü üzerinden bayanların hiçbir baskı ya da dayatmayla karşılaşmamalarını da bu halde sağlamak istediklerini kaydetti.
CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, bayanın kılık kıyafetinin, başını örtmesi ya da örtmemesinin siyasetin gereci olmasını istemediklerini belirterek, bu sıkıntının uygulamada, pratikte çözüldüğünü de bildiklerini tabir etti.
Konuyla ilgili kanun teklifi vermelerinin sebebinin çok net olduğunu lisana getiren Tezcan, “Ne yazık ki iktidar bu sıkıntıyı kampanya materyali haline getirmekte. Külfet burada; bizi üzen bu. Karşı çıktığımız şey bu. Bayanın kılık kıyafet özgürlüğü kampanya sıkıntısı haline getirilemez, getirilmemelidir. Siyasetin alanından çıkarılmalıdır.” diye konuştu.
Başını örtmesi ya da örtmemesinin birlikte garanti altına alınması gerektiğini belirten Tezcan, başörtüsüyle ilgili telaşların, hakim siyaset kültürü değiştikçe değiştiğini söyledi.
Tezcan, siyasi iktidarların hakim inanç yaklaşımlarına fırsat verilmemesi gerektiğini tabir etti.
“Dini inancı” formundaki yaklaşımın özgürlükler referanslı tanım edilmesi gerektiğini savunan Tezcan, hususun dini referans üzerinden yürütmenin yanlışsız olmayacağını sav etti.
“Hafife almak haksızlık”
AK Parti Balıkesir Milletvekili Belgin Uygur, başörtülü bayanların acımasız uygulamalarla karşı karşıya kaldığı bir devir yaşandığını belirterek, bu acı gerçeği inkar etmek ve hafife almanın büyük bir haksızlık olacağını anlattı.
Uygur, başörtüsü konusunda sorun kalmamışken bir anda gündeme getirildiğini söz ederek, bu sıkıntıyı siyaset gereci yapanın, oy devşirme amacıyla da gündeme getirenin CHP olduğunu söyledi.
Anayasa değişikliği teklifinin başörtülü ve başı açık her bayana garanti getirdiğini anlatan Uygur, “Muhalefetten şunu bekliyoruz: Samimiyseniz sizlerin de dayanak olmanızı bekliyoruz. Bu tarihi sorumluluğumuzdur.” diye konuştu.
MHP İstanbul Milletvekili Feti Yıldız, yakın geçmişte, hafızalarda tazeliğini koruyan olaylar olduğunu vurgulayarak, “Artık bıçak kemiğe dayandı.” diye konuştu.
İnsanların başını örtmesi ya da kıyafeti sebebiyle eğitim hakkından, kamu hizmetlerinden yararlanamadığını anlatan Yıldız, bunun insan haklarına, uygar dünyaya yakışmayan davranışlar olduğunu kaydetti.
Tercih yapan birçok bayanın hayalinden, istikbalinden olduğunu vurgulayan Yıldız, “Şimdi bir yasak yok, hakikat, lakin 2012’ye kadar bu yasağın tesirlerini gördük. Keyfiliklerle, yönetmeliklerle, idari kararlarla buraya geldik. Bir temel hak olan inanma hakkını anayasanın müdafaası altına almaktan niye beri duralım, niye karşı çıkalım. Dini inancı sebebiyle başını örtmenin sakıncasını bana anlatacak, beni ikna edecek bir arkadaşımız var mı?” diye konuştu.
Önerge reddedildi, muhalefet komiteden ayrıldı
Sivil toplum kuruluşlarının da görüşlerini lisana getirdiği komitede, konuşmaların tamamlanması sonrası oylamaya sunulan CHP ve ÂLÂ Parti’nin ortak önergesi kabul edilmedi.
Daha sonra yapılan oylamada, başörtüsüne yönelik değişiklik içeren teklifin birinci hususu, AK Parti ve MHP milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.
İYİ Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta, kılık kıyafet özgürlüğünü tam olarak sağlayan önergelerinin reddedildiğini savunarak, içtenlikle kurula geldiklerini söyledi.
AK Parti ve MHP’nin maksadının başörtüsü meselesini çözmek olmadığını öne süren Usta, “Bu hal başörtüsüne ihanettir. Samimi değilsiniz.” değerlendirmesinde bulundu.
Milletin dehşetleri üzerinden bir seçim kampanyası yapılmak istendiğini söyleyen Usta, önergelerine takviye verilmesinin, aslında başörtüsü konusunun toplumsal mutabakatla çözülmesi manasına geleceğini lakin bunun gerçekleşmediğini belirtti. Usta, tarihi bir fırsatın reddedildiğini savundu.
Bu koşullarda komitede durmanın manası bulunmadığını belirten Usta, partisinin milletvekilleriyle salondan ayrıldı.
Bülent Tezcan da kimsenin istismar edemeyeceği bir teklif istediklerini belirterek, “Gücü eline geçiren, kızlarımızın, kardeşlerimizin hakları üzerinde canları istediği üzere yorumlar yapamasın istedik.” diye konuştu.
Tezcan, 600’e yakın oyla geçme imkanı bulunan teklifin, önergenin reddedilmesiyle tarihi mutabakat sağlanamadığını söz etti.
Bu biçimde başörtüsünün siyasetin gereci yapılmaya devam ettirileceğini savunan Tezcan da kurulda kalamayacaklarını belirttikten sonra partisinin milletvekilleriyle toplantıdan ayrıldı.
“Kurgu ve tiyatro” eleştirisi
AK Parti Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, CHP ve ÂLÂ Parti’nin komite üyesi olan ve olmayan milletvekilleriyle kuruldan ayrıldığını tabir ederek, buyruk ve talimatla hareket ettiklerini söyledi.
Bir kurgu ve tiyatroya şahit olduklarını söz eden Akbaşoğlu, 337 milletvekilinin vermiş olduğu teklifin birinci hususunu okudu.
Teklife nazaran, her ne sebeple olursa olsun başını örten yahut açan kişinin her türlü temel hak ve özgürlüklerini kullanma ehliyetine sahip olduğunu ve kısıtlamaya tabi tutulamayacağını vurgulayan Akbaşoğlu, şu değerlendirmede bulundu:
“CHP ve UYGUN Parti’nin, ortaklaşa vermiş olduğu önerge çerçevesinde, güya ortaya koymaya çalıştıkları konuların hepsini bu bizim teklifimizin birinci fıkrası esasen teminat altına alıyor. Bu hususta istismarlara hiçbir halde kapı aralamıyor. İki partinin temsilcilerinin şu hal ikircikli bir haldir, samimiyetsiz bir haldir; aslında siyasi istismar halidir. Net halde ortaya çıkmıştır. Ailenin ve evlilik birliğinin teminat altına alınması, çocukların üstün faydasının gözetilmesi gerektiğine dair 41’inci husus ile ilgili de gündem olmasın diye kaçıp sıvışmak için gittikleri nettir. Bir siyasi atraksiyon ve operasyon içindedirler.”
Akbaşoğlu, bu mevzuyu siyasi istismar sorunu yapanların da GÜZEL Parti ve CHP olduğunu tabir etti.
MHP’li Feti Yıldız da CHP ve YETERLİ Parti milletvekillerine konuşmaları için istedikleri kadar mühlet tanındığını fakat söyleyecekleri fazla bir şey bulunmadığını belirterek, “Bir cümle üzerine, bir söz üzerine kurgulanmış bir tertip. İkinci unsura geçildiğinde salonu terk edeceklerini biliyorduk. O denli bir hazırlıkları vardı. Öbür türlü bir davranış bekleyemezdik. Anlattıklarının hiçbir mantığı olmadığını uzun uzun anlatmaya gerek yok. Elbette başörtüsü dini inanç gereğidir. Dini inanç gereğinin çıkarılmasının rastgele bir noktasında MHP yoktur.” dedi.
Daha sonra, teklifin “evlilik birliğinin” tanımlandığı hususu üzerinde müzakereye geçildi. Unsurların görüşmelerinin tamamlanmasının akabinde yapılan oylamada teklif kurulda kabul edildi.