Anne babaları endişelendiren kardeş kıskançlığı

Çocuklarımızda en çok gördüğümüz ve anne babalar tarafından en çok şikayet konusu olan kardeş kıskançlığıdır. Çocuklarda davranışsal sıkıntılara neden olan, temel sebep nedir? Bu hissin temelinde çocuğun içten saklı bildirisi neler olabilir?

Zihnimizi meşgul eden, yanıtını bekleyen bir çok sorular olabilir. Bu hissin temelinde yatan en kıymetli neden ebeveyn davranışlarıyla yakından alakalıdır. Aileye yeni bir bebeğin katılması, çocuğun bu duruma hazırlıksız olması, kardeş kıskançlığını getirebilir. Şayet ebeveyn tarafından çok yeterli yönetilemezse, kıskançlık gösteren çocukta, birtakım gelişimsel sorunlara yol açabilir.

Genellikle kardeş kıskançlığı, çocukta anne sevgisini kaybetme kaygısıdır. Ebeveynlerin, öncelikle yapmaları gereken şey, çocuk doğmadan evvel öteki çocukların bu duruma hazırlandırılması gerekir.

Çocukların, beş, altı yaşları, çocuğun kişiliğinin atıldığı, toplumsallaştığı yıllardır. Bu kademede en kıymetli etken, çocuğun anne babasıyla kurduğu bağlantıdır. Bu periyotlarda bir çok sorun, çocuğun anne babasının tavrından kaynaklanmaktadır. Çocukların birtakım davranımları, anne ve babası tarafından desteklenirken birtakım davranışları engellenmektedir. Anne ve babalar çocuklarıyla ilgilerinde, sağlıklı, inançlı bağlanma oluşturmaları epeyce kıymetlidir.

Çocuklar, aileye yeni katılan kardeşe çabuk ahenk sağlarlar. Kardeşler ortasında, çatışma ve kıskançlık olağandır. Lakin fizikî, duygusal olarak hudutlar aşıldığında kardeş çatışması, kıskançlık sorun oluşturabilir. Öbür mağdur kardeş üzerinde, uzun vadeli tesiri olduğu durumda, önemli telaş kaynağı oluşturabilir.

Büyük çocuk, ebeveyn açısından farklı kabul edilir, ailede tek çocuktur. Anne ve babanın tüm ilgi ve sevgisi birinci çocuğa gösterilmiştir. Kardeşin doğumuyla, büyük çocuğun ayrıcalığına, son verilmiştir. Büyük çocuklar, kardeşi geldikten sonra, çoklukla kendini yerinden edilmiş hissederler. Zira anne ve babasının sevgisini, aileye katılan kardeşiyle paylaşacaktır. Bu durumda çocuk, kendi pahasını korumak için kardeşiyle çaba edecektir. Kardeş kıskançlığı, rekabeti doğuran bir neden olarak da gösterilebilinir.

Aile bir üyesi olan ortanca çocuk, kendinden evvelki çocukla kendini kıyaslar, kıyaslama sonucu, büyük kardeşe nazaran kendisini yetersiz hisseder. Hasebiyle çocuk, kendi üstün tarafını görmediğinde, kendinden küçük kardeşiyle kendini kıyaslar. Bu durumda, anne ve babasının ilgi ve sevgisi küçük kardeşin üzerinde olduğunu görünce, kendini mutsuz ve üzgün hisseder. Büyük kardeş ve küçük kardeşin ortasında kalan ortanca çocuk, kendini bulmaya çalışır. Anne ve babalar, çocuğu bu noktada anlamadıklarında, çocuk başkaldırıcı, karamsar bir tavra girer. Bu durum devam ederse, çocuğun, problemli kişilik geliştirmesine neden olabilir.

Aileler Ne Vakit Endişelenmeli?

Çocuklar ortasındaki hengame ve kıskançlıktan, kaygı duyan ebeveynler, kardeşler ortasında bir mağduriyete dönüşmeden evvel, sorunu çözmek için profosyonel bir takviyeye gereksinimleri vardır.

Çocuklar anlaşıldıklarını hissettikleri vakit, yalnızlıkları ve incinmeleri azalır ve anne ve babalarına olan sevgileri derinleşir. Anne ve babalar, çocuğun incinmiş hislerini anladıklarını, hissettirmelerinde ise çocuklarda, duygusal birinci yardım fonksiyonu görür.

Ebeveynler her vakit çocuklarıyla birlikteler. Geçirilen nitelikli vakit çok kıymetlidir. Çocuklar ne söylerse söylesin ya da ne yaparsa yapsın, anne ve babalar bu durumu değerlendirirken, çocukların penceresinden bakması değerlidir.

Ebeveynler, çocuklarına kardeşiyle ilgili, yaşıyla orantılı küçük sorumluluklar vermeliler. Çocuklara yaşının ve gelişiminin üzerinde fazla sorumluluk yüklenmemeli, Kolay küçük sorumluluklar, çocukta kardeşini sahiplenmesi, yaklaşması, kardeşine karşı sevgi ve hami hislerinin gelişmesini sağlar.

Anne ve babalar, çocuklarınızla aranızdaki temasınızı güçlendirin. Çocuğunuz, öteki birini, onu sevdiğinizden daha fazla sevmeyeceğini bildiğinde, kardeş kıskançlığı ortadan kalkacaktır. Sıcak bir dokunuş, bir gülüş çocuğunuzun sizin tarafınızdan anlaşılır hissetmesi, çocukla sıcak bir irtibat, çocuğun tekrar itimadını kazanmanızı sağlayacaktır.

Uzm. Çocuk Gelişim/Psikoloji Bilim Uzm.

Yasemin TAŞ