Amasra Maden Faciasında Metan Gazının Yükselmesine Neden Olduğu Bedellendirilen Pervane, Savcılık Fezlekesine Nazaran “Keyfi Olarak Değiştirilmedi”

TAMER ARDA ERŞİN – GÜRKAN DEMİRTAŞ

Amasra Cumhuriyet Savcısı Ozan Mert Alıcı’nın ilçede yaşanan maden faciasına ait Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) yöneticiler hakkında hazırladığı fezlekeye nazaran; faciada metan gazının yükselmesine neden olduğu bedellendirilen pervaneyi tamir etmekle vazifeli kuşkulu Ferhan Güneş, “havalandırma pervane arızasının giderilmesi konusunda ihmali ve keyfi hareketlerde bulundu”. Fezlekede, öteki şüphelilere ait tespitler ortasında, “patlamanın çabucak öncesinde gaz kıymetlerinin arttığının görülmesine karşın bilgi verilmemesi, emekçilerin resmi doküman olmadan öteki vardiyada çalıştırılması, Sayıştay raporundaki eksikliklerin giderilmemesi, en az iki elektrikçi çalıştırılması gerekirken vardiyada tek elektrikçi çalıştırılması” yer aldı.

Bartın’ın Amasra ilçesinde TTK’ya ilişkin maden ocağında 14 Ekim 2022 tarihinde yaşanan faciaya ait Amasra Cumhuriyet Savcısı Ozan Mert Alıcı, TTK yöneticilerinin yer aldığı 23 kişi hakkında fezleke hazırladı. 173 sayfalık fezlekede, tutuklulardan madenin genel müdürü Cihat Özdemir, işletme müdürü Selçuk Ekmekçi, iş güvenliği ve eğitim başmühendisi Volkan Soylu ve başmühendis Mehmet Tural’ın, 42 kişinin vefatına neden olmak suretiyle üzerlerine atılı mümkün kastla öldürme cürmünü ve Erol Bulduk, İzzet Ak, Remzi Taşkömür ve Ayhan Akgül’ün hayatlarını tehlikeye sokacak halde yaralanmasına neden olmak suretiyle üzerlerine atılı muhtemel kastla yaralama cürmünü işledikleri belirtildi.

Fezlekede, başka 14 kuşkulu hakkında ise 42 kişinin vefatına ve 12 kişinin yaralanmasına neden olmak suretiyle üzerlerine atılı şuurlu taksirle vefata ve yaralanmaya neden olma cürmünü işledikleri değerlendirmesi yapıldı.

Amasra Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan Bartın Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilen fezlekede, iddianame tanzim edilerek 23 kişinin ağır ceza mahkemesinde yargılanması istendi.

Fezlekede, 31 Ekim 2022 tarihli uzman raporuna atıf yapılarak, kurum müdürü Cihat Özdemir’in facianın meydana gelmesine neden olan etkenlerden havalandırma, metan drenajı, kömür tozu gayreti, teknik işçi sayısındaki eksiklik ve iş güvenliği eğitimleri ve acil durumlara yönelik tatbikatlar kapsamında; işletme müdürü Selçuk Ekmekci ve işletme başmühendisi Mehmet Tural’ın havalandırma, kömür tozu gayreti ve iş güvenliği eğitimleri ve acil durumlara yönelik tatbikatlar kapsamında; iş sıhhati güvenliği ve eğitim başmühendisi ve tıpkı vakitte iş sıhhati güvenliği ve eğitim şube müdürü Volkan Soylu’nun ise havalandırma ve iş güvenliği eğitimleri ve acil durumlara yönelik tatbikatlar kapsamında kusurlu bulunduğu belirtildi.

Fezlekede, tekrar eksper raporu doğrultusunda, müdür muavini (teknik) Salih Atmaca, ikinci kartiye mühendisi Levent Aydın ve emniyet mühendisi Şahan Kahraman’ın havalandırma ve kömür tozu uğraşı kapsamında; birinci kartiye mühendisi İbrahim Hakan Mengeş’in kömür tozu çabası kapsamında, iş güvenliği uzmanları Fazıl Karaküp ve Hidayet Gökdere’nin ise iş güvenliği eğitimleri ve acil durumlara yönelik tatbikatlar kapsamında kusurlu bulunduğu açıklandı.

“KENDİLERİNE GÜVENMİŞLER”

Fezlekede, bu altı ismin, “herhangi bir kaza sonucunun meydana gelebileceğini öngörmelerine karşın, bilgi ve tecrübelerine, içinde bulundukları şartlara, evvelki deneyimlerinin olumsuz neticelenmemesine olan inançları sebebiyle vefat yahut yaralanma ile neticelenebilecek rastgele bir kazanın meydana gelmeyeceğine ya da meydana gelse dahi bu çeşitten bir kazayı önleyebileceklerine güvenerek hareket ettikleri” belirtildi.

“İŞÇİLER RESMİ DOKÜMAN OLMADAN FARKLI VARDİYALARDA ÇALIŞTIRDI”

Fezlekede, kuruluşta idari işlerden sorumlu müdür yardımcısı olarak işçi şube müdürlüğü, muhasebe şube müdürlüğü ve takviye hizmetleri şefliğinden sorumlu olan kuşkulu Süleyman Sırrı Bayraktar’a ait, “… kuruluş içerisinde kendisine bağlı ve bağlı olmayan emekçilerin resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması, vazifeye gelmemesi, bilgisi dahilinde yer üstünde bulunan çalışanın lambalarının yer altına indirilmesi ve bu bahislerin kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmedi” denildi.

“USULSÜZLÜKLERDEN SORUMLU”

Fezlekede, Bayraktar hakkında, Sayıştay raporlarına da atıf yapılarak, “… bu kapsamda çalışanın giriş çıkış süreçlerinin takibi, yer altı ve yer üstü çalışma sistemindeki usulsüzlükler, Sayıştay ve müfettiş raporlarında belirtilen eksikliklerin giderilmemesi ve işçi görevlendirilmesi ve işçi sayısındaki eksiklikler nedeniyle sorumluluğu bulunuyor” değerlendirmesi yapıldı.

Fezlekeye nazaran; elektromekanik işletme müdürü olarak vazife yapan kuşkulu Mehmet Güneş, elektromekanik sistemlerinin yatırım planlarını yapmakla sorumluydu ve kurumdaki tüm elektrik üniteleri kendisine bağlıydı. Ayrıyeten fezlekede, Güneş’in çalışanların mesai vakitlerini ve acil durumlarda yer altındaki pozisyon bilgilerini aktaran sistemlerin sağlıklı çalışmasını sağlamakla misyonlu olduğuna da dikkat çekilerek, “…olayın meydana geldiği P3 vardiyasında en az iki elektrikçinin çalışması ve elektrikçilerin bildirilen arızalara bir nezaretçi refakatinde intikal etmesi gerektiği, olayda vefat eden Rıdvan Acet’in P3 vardiyasında tek başına görevlendirildiği, tekrar havalandırma pervane arızası ve modernizasyondan sorumlu olduğu, çalışanların resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu hususların kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu bahislerdeki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…” denildi.

Yine fezlekeye nazaran; elektromekanik başmühendisi olarak vazife yapan kuşkulu Serkan Özdoğan’ın, kuruluşta yer altında oluşabilecek elektrik arızaların tespit, kontrol ve bakımından sorumlu olduğu kaydedilerek şunlar belirtildi:

“…vardiyalarda iki elektrikçi çalıştırılması gerekirken rastgele bir resmi kayıt olmadan patlamanın meydana geldiği P3 vardiyasında vefat eden Rıdvan Acet’in tek elektrikçi olarak çalıştırılmasına müsaade ettiği, personellerin resmi evrak olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu hususların kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği; birebir vakitte kurumda bulunan sertifikalı 18 iş güvenliği uzmanından biri olmasına karşın tüm bu aksaklık ve ihmallerle alakalı daha hassas ve önlemli olması gerekirken patlama saatine kadar kendisi ve maiyetindeki görevlilerin misyonlarını tam olarak yerine getirmediği ve bu mevzulardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

“PERVANE KONTAĞINDAN SORUMLU”

Fezlekede, ocak elektrik servisi nezaretçisi olarak misyon yapan kuşkulu Onur Öztürk’ün ise vardiyalarda iki elektrikçi çalıştırılması gerekirken “herhangi bir resmi kayıt olmadan bir işçiye müsaade verdiği ve patlamanın meydana geldiği P3 vardiyasında vefat eden Rıdvan Acet’i tek elektrikçi olarak çalıştırdığı” aktarılarak Öztürk’ün faciadaki sorumluluğu şöyle açıklandı:

“…ocak içi tali pervanelerin ilişki sürecinin yapılmasından sorumlu olduğu, sorumluluğunda bulunan emekçilerin resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu hususların kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu bahislerdeki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

Fezlekede, gaz izleme merkezinde P3 vardiyasında misyonlu olan kuşkulu Mehmet Özdemir hakkında, kazaya neden olduğu düşünülen pervane konusunda kıymetlendirme yapıldı. Özdemir’e ait şunlar belirtildi:

“…P2 vardiyasından bildirilen havalandırma pervane arızasının giderilmesi konusunu takip etmediği, arızanın giderilmesi ile alakalı gerekli ihtarlarda bulunmadığı, patlamanın çabucak öncesinde gaz kıymetlerinin arttığını görmesine karşın birinci olarak bilgi vermesi gereken gaz artışının olduğu çalışma alanına bilgi vermediği ve orada çalışan personelleri ikaz etmediği ve bu hususlardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

“KEYFİ OLARAK PERVANEYİ DEĞİŞTİRMEDİ”

Fezlekeye nazaran; emniyet servisi nezaretçisi olarak P2 vardiyasında misyon yapan kuşkulu Ferhan Güneş, sözünde, “13: 00 sıralarında havalandırma pervane arızası bildirimi gelmesine karşın vardiya bitimine kadar arızayı gidermediğini ve arızanın giderilmesi için temin ettiği parçayı bir sonraki vardiya nezaretçisine değil, kuyubaşında bulunan sıhhiyeye teslim ettiğini” söyledi. Fezlekede, Güneş’e ait, “…havalandırma pervane arızasının giderilmesi konusunda ihmali ve keyfi hareketlerde bulunduğu, sorumluluğunda bulunan çalışanların resmi evrak olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu bahislerin kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu mevzulardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…” değerlendirmesi yapıldı.

“PERVANE ARIZASI GİDERİLMEDİ, GAZ DÜZEYİ YÜKSELDİ”

Fezlekeye nazaran; patlamanın meydana geldiği P3 vardiyasından sorumlu vardiya mühendisi Recep Orhan, sorumluluğunda bulunan üretim alanındaki tamir, bakım, tüm iş ve süreçlerin inançlı halde yapılması ve emekçilerin inançlı bir ortamda çalışmasını sağlamakla vazifeliydi ve ocak içerisinde üretim alanlarında ehemmiyet arz eden arızaların (havalandırma, gaz ölçümü yapan sensörler) vardiya içerisinde tamir edilip edilmediğinin takibini yapmakla sorumluydu. Fezlekede, Orhan’ın bu sorumluluğunu yerine getirmediği ileri sürülerek şunlar kaydedildi:

“…önceki vardiyadan bildirilen havalandırma pervane arızasının giderilmesini sağlamadığı, patlamanın meydana geldiği saatte ocak içerisinde bulunmadığı, kendisine ulaşılamadığı, gaz izleme merkezi ve elektrik görevlisinin mevzuat kararlarına alışılmamış olarak eksik çalıştığı, ocak içerisinde gaz düzeyinin yükselmesine karşın çalışmaya devam ettiği, patlamanın meydana geldiği -320 sağ kalın damarda lağım süreci yapıldıktan sonra karbonmonoksit bedellerine nazaran denetimsiz bir halde patara sürecinin yapılmasına müsaade ettiği, vardiyasında çalışan çalışanların misyona başlamadan yapılan tertiplerde denetimini sağlamadığı (görev listesinde bulunup da vazifeye gelmeyen 14 kişinin olduğu ve P3 vardiya tertip listesinde vazifeli olmayan lakin vardiyada çalıştığı anlaşılan emekçilerin olduğu, bunlar ile ilgili resmi bir kayıt bulunmadığı), bundan ötürü vardiya tertip listesinde ismi olmayan 6 çalışanın meydana gelen patlamada vefat etmesi, 1 çalışanın de yaralanmasından sorumlu olduğu, sorumluluğunda bulunan çalışanların resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu bahislerin kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu mevzulardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

“ASPİRATÖRÜN MODERNİZASYONU YAPILMASI GEREKİYORDU”

Fezlekede, kompresör-aspiratör servisi ve motor garajı servisinde sorumlu mühendis olarak vazife yapan kuşkulu Hüseyin Ogan’ın, “müessese içerisinde kendisine bağlı ve bağlı olmayan çalışanların resmi evrak olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması, misyona gelmemesi, yer üstünde bulunan işçinin lambalarının yer altına indirilmesi ve bu hususların kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği” anlatıldı. Fezlekede, Ogan’a ait şu kıymetlendirme yapıldı:

“2015 yılında modernizasyonu yapılması gereken ana nefeslik aspiratörünün modernizasyonunun bugüne kadar yapılmaması ve alternatif rastgele bir havalandırma sisteminin faaliyete geçirilmemesi bahislerindeki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

Fezlekeye nazaran; patlamanın meydana geldiği P3 vardiyasının emniyet nezaretçisi olan kuşkulu Mustafa Olgun, “patlamanın meydana geldiği bedellendirilen -320 sağ kalın damarda bir evvelki vardiyada havalandırma pervane arızasının kendisine bildirilmiş olmasına karşın arızanın giderilmesi için hiçbir şey yapmadı ve bu formda çalışanların çalışmasını devam ettirdi”. Fezlekede, Olgun’a ait şunlar kaydedildi:

“…görev listesinde bulunmayan lakin misyonlu olan elektrikçi Rıdvan Acet’in tek çalışmasına müsaade ettiği ve vardiyada bildirilen arızalarda kendisine nezaret etmediği, gaz izleme merkezinden kendisine kıymetlerin yükseldiği biçiminde bilgi verilmesine karşın mevzu ile alakalı hiçbir şey yapmadığı ve kimseyi bilgilendirmediği, sorumluluğunda bulunan emekçilerin resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu hususların kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu hususlardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu…”

“KONTROL VE BİLDİRİMLERİ YAPMADI”

Çalışma yapılacak alanlarda yapılan degaj sondajlarından sorumlu olan sondaj mühendisi kuşkulu Hakkı Oğuz Karakuş’un patlama olan yüzey (arın) bölgesinde yapılan en son sondajdan sonra inançlı uzaklığın (10 metre) geçilmesine karşın gerekli denetim ve bildirimleri yapmadığı anlatılan fezlekede, Karakuş’un “sorumluluğunda bulunan emekçilerin resmi doküman olmadan farklı vardiyalarda çalıştırdığı ve bu mevzuların kurumda olağan karşılandığı” belirtildi. Fezlekede, Karakuş’un, “kontrol yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu hususlardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu olduğu” açıklandı.

Fezlekede öbür şüpheliler hakkına şu değerlendirmeler yer aldı:

“SONDAJ ŞEFİ KUŞKULU TAYFUN UÇA: Yapılan degaj sondajlarının sorumlusuydu. Patlama olan yüzey (arın) bölgesinde yapılan en son sondajdan sonra inançlı uzaklığın (10 metre) geçilmesine karşın gerekli denetim ve bildirimleri yapmadı. Bu bahisteki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu.

PATLAMANIN MEYDANA GELDİĞİ 2. KARTİYENİN NEZARETÇİSİ OLAN KUŞKULU ŞENOL KAYA: Olay günü saat 14: 00 sıralarında vardiyasında meydana gelen havalandırma pervane arızasını vardiya bitim saati olan 15: 15’e kadar gidermeden çalışanların çalışmasına müsaade etti ve arızanın giderilmesini sağlamadan bir sonraki vardiyaya devretti. Sorumluluğunda bulunan çalışanların resmi evrak olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu bahislerin kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmedi ve bu mevzulardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu.

P2 VARDİYASINDA HAZIRLIK NEZARETÇİSİ OLARAK MİSYON YAPAN KUŞKULU SELAMİ YEŞİLSU: Misyon yaptığı esnada saat 11: 30-12: 00 sıralarında havalandırma pervanesi arızasını duyduğunu söyledi. Hatta kendi çalışanını arızanın giderilmesi için gönderdiğini belirtti. Buna karşın vardiya periyodunda P3 hazırlık nezaretçisine bilgi vermedi ve bu haliyle çalışılmasına müsaade etti. Sorumluluğunda bulunan personellerin resmi evrak olmadan farklı vardiyalarda çalıştırılması ve bu bahislerin kurumda olağan karşılanmasından anlaşılacağı üzere, kontrol ve denetim yükümlülüğünü yerine getirmedi ve bu mevzulardaki ihmal ve aksaklıklardan sorumlu.”