Nereidler Anıtı, Payava Lahdi, Thyke Heykeli! Türkiye’den kaçırılan eserler geri isteniyor

İmzalar, 100 bin olunca yapıtların iade talebi UNESCO’ya ulaştırılacak. Nereidler Anıtı, Payava Lahdi, Thyke Heykeli üzere bedeli kıymet biçilemez yapıtların yurda dönmesi için ağır efor harcanıyor. ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, bu yapıtların genelde 19’uncu yüzyıl ve öncesinde kaçırıldığını söyledi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığı’nın öncü kurum olarak azimle çalıştığını söyleyen Yeliz Gül Ege, “İmza kampanyasını sürdürdüğümüz sivil toplum inisiyatifi istekli ve milletlerarası bir çalışma zira tüm dünyadan iştirakçi var. Kampanya kapsamında verilen toplam imza sayısı 25 bine çok yaklaştı. Burada öncü kurum Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kaçakçılıkla Gayret Daire Başkanlığı’dır. Sahiden çok azimli bir gayret veriyorlar ve irili ufaklı yapıtlarımız memleketine geri dönüyor. Bakanlığımızın son yıllarda imzalamış olduğu protokoller var. Bunlardan biri Amerika ile imzalanan protokol. Böylelikle yapıtların kaçırıldığı tespit edildiği anda çok daha kısa bir müddette ülkemize iadeleri sağlanıyor. Taşıma çok değerli, THY bu misyonu üstleniyor. Hali hazırda süren eser kaçakçılığının artık sonlanmasını istiyoruz. Bu manada kanunların, cezaların da caydırıcı olması lazım” diye konuştu.

ANTİK KENTTEKİ TARİHİ YAPITLARI ÖĞRENCİLER KORUYOR

Vakıf olarak projeyi sürdürdüklerini anlatan Ege, “Çok hoş de bir yenilik var. 1 yıldır bakanlığın organize ettiği uzman bir takım bilhassa antik kent yakınlarındaki ilköğretim ve ortaöğretimdeki çocuklara birer tarihi yapıtı müdafaa misyonu veriyor. Bunu da anlatarak ve bilinçlendirerek yapıyoruz. Projede 8 eser yer alıyor, iadelerini istiyoruz şimdi ülkemize getirilen olmadı. Bu eserler 19’uncu yüzyıl ve öncesinde yurt dışına kaçırılmış. Çok büyük eserler kimileriyle ilgili çalışmalar var. Bu çalışmaların kapalılıkla yürütülmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

18 ESER YURDA DÖNMÜŞTÜ; RASTGELE BİR TAHRİBAT YOK

Kampanya kapsamında olmayan 12 yapıtın Antalya Müzesi’ne kazandırıldığını aktaran Ege, “Bunların kimileri süreksiz olarak sergileniyor, çok bedelliler. 6 eser de kasım ayında kentimize geldi. Toplamda bize ilişkin 18 eser Antalya Müzesi’nde sergileniyor. Yetkililerden aldığımız bilgiye nazaran bu eserler özgünlüğünü koruyor, rastgele bir tahribat yok. Bizim bile bilmediğimiz ancak bakanlığın izini sürüp bulduğu eserler var. Bunlarla ilgili de geri getirme gayretleri sürüyor. Yakında müjdeli haberler olacak” dedi.

KAMPANYAYLA ASIL GAYE ŞUUR KAZANDIRMAK

Antalya’ya yeni yapıtların döneceğinden umutlu olduğunu lisana getiren ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, “Umut ediyoruz ki yapıtlarımızı kısa vakit içerisinde kazanacağız. Kampanyayla asıl maksadımız da bilinçlenmeyi sağlamak. Kolay para kazanma yoluna giden beşerler geleceğimizi yok ediyor. Aslında geçmiş, gelecektir. Türkiye’ye irili ufaklı 400 ile 600 eser geri getiriliyor. 2023 yılı içinde umutluyum, çalışmalar sürüyor. 2024 yılı da olabilir Antalya’ya yeni eserler dönecek. Kaçırılan yapıtların kıymeti yüksek olduğu için ölçemiyoruz. Yapıtların getirilmesinde de önemli masraflar yapılıyor. Lakin işte imzalanan protokoller bu masrafları minimuma indiriyor yahut hiç yaptırmayabiliyor” diye konuştu.

İADESİ TALEP EDİLEN ESERLER 

Şu anda başlatılan kampanyayla iadesi talep edilen eserler ve bulundukları yerler şöyle:

1-Nereidler Anıtı  (Britanya Müzesi)

2- Harpy Anıtı (Britanya Müzesi)

3- Payava Lahdi  (Britanya Müzesi)

4- Ksanthos F,G, H Anıtı (Britanya Müzesi)

5- Trysa Heroonu (Viyana Sanat Tarihi Müzesi)

6- Myra Kaya Mezarlarından bir çocuk kabartması (Atina Müzesi)

7- Perge’den bir Thyke Heykeli (Belçika)

8- Sion Definesi (Washington, Dumbarton Oaks Arkeoloji Entitüsü – ABD)

BUGÜNE KADAR İADESİ SAĞLANAN ESERLER

Anadolu’daki antik kentlerden yağmalanarak yurt dışına kaçırılan ve  yürütülen çalışmalar sonucunda 2023 yılı Mart ayında ve 2022 yılı Kasım ayında iadesi sağlanan eserler ise şöyle:

1.    Tunç boğa arabası (2 adet)

2.    Roma periyodu askeri diploma

3.    Neolitik Hacılar Ana Tanrıça figürü

4.    Urartu periyodu terakota vazo

5.    Roma periyodu bronz büst taçlı erkek başı

6. Killia tipi mermer idol

7. Hydai Antik Kenti kökenli oinokhoe

8. Çatalhöyük kökenli taş heykelcik

9. Roma devri tetrarkh heykel başı

10. Perge Tiyatrosu’ndan heykel başı

11. Bubon bronz kol 

12. Septimius Severus heykeli.

13. Lucius Verus heykeli, 

14. Attis heykelciği, 

15. Apollon heykelciği, 

16. Kusura tipi idol, 

17. Düver pişmiş toprak levhası ve 

18. Roma periyodu sütunlu lahit modülleri (4 kesimli sütunlu lahit)