Hıdırellez Nedir, Ne Zaman Kutlanır? Hıdırellez Etkinlikleri Nelerdir?

Hıdırellez, özellikle Anadolu, Balkanlar ve Orta Asya’da kutlanan, baharın gelişini müjdeleyen bir bayramdır. Darda kalanlara yardıma gelen Hızır’ın (Ruz-ı Hızır) dünyaya geldiği gün olarak kabul edilir. Ayrıca Hızır ile denizlerin hakimi olan İlyas’ın buluştukları düşünülür ve buluşmaları kutlanır. 

Hıdırellez günü, Hrıstiyanlar tarafından da baharın ve doğanın uyandığı gün olarak kabul edilir. Ortodokslar bu günü ‘Aya Yorgi’, Katolikler ise ‘Aziz George’ günü olarak kutlar.

Hıdırellez, Türkiye’de 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanır. 5 Mayıs, kış mevsiminin bitip yaz günlerinin geldiği gün olarak kabul edilir. 6 Mayıs’dan itibaren Hızır günleri yaşandığı kabul edilir.

Hızır Günleri, 8 Kasım’a kadar sürer. 8 Kasım’dan sonra ise Kasım Günleri adı verilen kış günleri yaşanmaya başlar. 

Hıdırellez’in kökenini tam olarak belirlemek olanaksızdır. Hıdırellez, hem İslamiyet öncesi Türk kültüründe, hem de Orta Asya ve Orta Doğu kültüründe yer edinmiş bir bayramdır. Hıdırellez gelenekleri göz önüne alındığında, birçok farklı kültürün bir arada yer aldığı da görülebilir.

Ateş üzerinden atlama, kağıda dilek asma, temizlenme, yeni kıyafetler alma gibi ritüeller birçok kültürde yer edinmiş ve Hıdırellez’in de vazgeçilmez birer parçası haline gelmiştir.

Hıdırellez günü özellikle Hızır’ın ziyarete geleceğine inanılarak kutlanır. Bu kutlamalarda ev temizliği yapılır, banyolar yapılır, kıyafetler temizlenir, mümkünse yeni kıyafetler alınır. Temiz olmayan bir eve Hızır’ın gelmeyeceği düşünülür. 

Hızır’ın ziyaret ettiği yerlere bereket geleceği düşünülür. Bu sebeple yiyecek kapları ve para keseleri ağızları açık bir şekilde bırakılır. Bu günde yapılan duaların kabul edildiğine inanılır ve özellikle çocuk isteyen, hayırlı bir kısmet isteyen gençlerin dua etmesi tavsiye edilir. Bazı bölgelerde ise kurban kesme adeti devam etmektedir. 

Hıdırellez kutlamalarında beyaz kıyafetler tercih edilir, ormanlık ve suluk yerlere gidilerek kutlamalar yapılır. Hızır’ın gezdiği kabul edilen yerlerde gezinmenin ve oradaki çiçekleri toplamanın faydalı olduğuna inanılır.

Hıdırellez günü yapılan en önemli geleneklerden birisi de gül ağacına dilek dilemektir. Hıdırellez gününün öncesindeki akşamında kişiler dileklerini bir kağıda yazarak veya çizerek bir gül ağacının dalına bağlarlar. Bu kağıtlar ayrıca gül ağacının dibine de gömülebilir.

Gül ağacının bereket getirdiğine inanıldığı için ağacın dibine bozuk para gömmek de oldukça yaygındır. 

Hıdırellez’de ayrıca her türlü musibetten korunmak için ateşin üzerinden üç kez atlanması gerektiğine de inanılır. Deniz veya akarsudan diler tutularak alınan toplam 41 taşın, bir sene boyunca saklanması ve diğer sene Hıdırellez’de tekrar suya atılması da dileklerin gerçekleştirdiğine inanılır. 

Ayrıca denizden alınan bir kap suyun evin içerisine serpilmesi, üzerinde dilek yazılmış bir kağıdın akarsuya bırakılması ve yoğurt mayalanması da gelenekler arasındadır.