ABD’li sismolog Tobin: “(Türkiye’deki depremler) neredeyse eşi gibisi görülmemiş bir olay”

ABD’li sismolog Profesör Harold Tobin,??????? merkez üssü Kahramanmaraş olan sarsıntılarla ilgili, “24 saatten kısa bir müddet içinde bu kadar büyük iki sarsıntı neredeyse eşi gibisi görülmemiş bir olay. Çok çok uzun vakittir ki varsayımım sismolojik aletlerin icadından bu yana bu türlü bir olay görmedik.” değerlendirmesinde bulundu.

Washington Üniversitesi Yer Bilimleri Kısmı’nda Profesör ve Kuzeybatı Pasifik Sismik Ağı Yöneticisi olan Tobin, Kahramanmaraş merkezli, 10 ili etkileyen zelzelelerin büyüklüğünü ve yapısını AA muhabirine anlattı.

Çocukluğunun 5 yılını Osmanlı araştırmaları yapan babasının doktora devrinde İstanbul ve Ankara’da geçirdiğini belirten Tobin, üzerinde çalıştığı alanlardan birinin de Anadolu Fay Sınırı olduğunu lisana getirdi.

Türkiye’nin zelzeleye en yatkın ülkelerden biri olduğunu kaydeden Tobin, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların gerçek manada çok büyük olduğuna işaret etti.

Tobin, “Bunlar, yalnızca Türkiye’de son yıllarda yaşadığımız en büyük sarsıntı değil, dünyada da son yüzyılda ya da daha uzun müddettir meskun bölgelerde yaşanan en büyük zelzele.” yorumunda bulundu.

“Depremin şiddeti öngörülenden daha büyük”

Tobin, 7,7 büyüklüğündeki birinci sarsıntının yıllardır bilinen bir yarar meydana geldiğini belirtti.

“Bu bölgede zelzeleler bekleniyordu lakin zelzelenin şiddeti öngörülenden daha büyük.” diyen Tobin, şunları kaydetti:

“Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nde bu kadar büyük bir sarsıntının tarihte olduğunu düşünmüyorum. Bu kadar büyük bir zelzele, fay çizgisinde çok büyük bir alana yayıldı. Doğal ki fay sınırındaki öbür bölgeleri etkileyen artçıları görürüz fakat 9 saat sonra 7,6 büyüklüğünde yaşanan zelzele bu sinirle temaslı ancak büsbütün farklı bir hatta. Bu sınır da daha evvelden biliniyordu lakin bu kadar büyük sarsıntılar bilinmiyordu. Bu ikisinin bir ortaya gelmesi ne yazık ki müthiş bir trajedi. Birinci sarsıntı çok hasara yol açtı ve ikinci aslında hasarlı bölgeleri salladı. Bu, arama kurtarma grupları ve bölgedeki beşerler için sahiden çok sıkıntı bir durum.”

Depremlerin akabinde Anadolu levhasının 3 metre kadar kaydığına ait bilgilere de değinen Tobin, Anadolu’nun iki fay sınırının ortasında sıkışmış durumda olduğunu söyledi.

“Yüzlerce yıl sonra oluşan bir zelzelede santimetrik hareketler, metrelere dönüştü”

Tobin, yerin kaymasının arkasındaki bilimsel gerçekleri ise şöyle anlattı:

” Afrika, kuzeye gerçek hareket ediyor, Suudi Arabistan ülkeyi doğuya itiyor, bu da levhaların çok yavaş bir biçimde hareket etmesini sağlıyor. Bu hareket her yıl santimetrik oluyor lakin bu levhalar fay çizgilerinin ortasında sıkışmış durumda. Ağır bir mobilyayı itmeye çalıştığınızda ne olur bilirsiniz, evvel direnir, hareket etmez. Bu, yer kabuğundaki gerginliği oluşturur lakin sonra sarsıntı olduğunda bir dakika üzere bir müddette tüm gücünü salar. Bu fay sınırlarında birkaç metre hareket meydana geldi. Bu da yüzlerce yıllık levha tektonik hareketlerinin biriken gerginliğiydi. Yüzlerce yıl sonra oluşan bir zelzelede santimetrik hareketler, metrelere dönüştü.”

“Sismolojik aletlerin icadından bu yana bu türlü bir olay görmedik”

Ana karalarda sarsıntıların yan yana duran levhaların yanal hareketleriyle oluştuğuna ve Türkiye’deki sarsıntının karakterinin farklı olduğuna işaret eden Tobin, “24 saatten daha kısa bir vakit diliminde 7,7 ve 7,6 kadar büyük bir şiddette zelzelesi son 200 yılda dahi bilmiyorum.” dedi.

Tobin, arka arda yaşanan zelzelelerin daha evvel 1940’larda Japonya’da ve 2004 ile 2005’te Endonezya’da görüldüğünü lakin bu sarsıntıların ortasında aylar olduğunu belirterek, “Ancak 24 saatten kısa bir mühlet içinde bu kadar büyük iki zelzele neredeyse eşi gibisi görülmemiş bir olay. Çok çok uzun vakittir ki varsayımım sismolojik aletlerin icadından bu yana bu türlü bir olay görmedik.” sözlerini kullandı.

Türkiye’deki fay sınırlarının 500 ila 800 kilometrelere ulaştığının altını çizen Tobin, “Fay çizgisinde bir bölgede sarsıntı olduğunda bir sonraki bölgenin üzerindeki basınç değişiyor. Son 2 günde gördüğümüz de ne yazık ki 7,7 büyüklüğündeki sarsıntı, yer kabuğundaki basınç dağılımını değiştirdi ve bu da 7,6 büyüklüğünde öteki bir sarsıntıya yol açtı. Bu artan baskı fay sınırındaki öteki bölgelerin durumunu da değiştirebilir. 7,7 ve 7,6’nın sahiden vahim olaylar olduğunu biliyoruz ve öbür büyük zelzelelere yol açmamasını diliyoruz fakat insanların Anadolu Fay Çizgisi’nde daha çok zelzeleye hazırlıklı olması gerekir.” diye konuştu.